Nieuw Texas in Genk: woonwijk van de toekomst dankzij Europees innovatieproject oPEN Lab

De renovaties in Nieuw Texas kaderen in het Europees project ‘oPEN Lab’ dat op zijn beurt een onderdeel vormt van het ‘Open Thor Living Lab’, een initiatief van EnergyVille, Stad Genk en Thor NV. Door deelname aan dit project wil Wonen in Limburg samen met de betrokken partners een antwoord vinden op de klimaatdoelstellingen van 2050.

Energiepositieve woningen

De woonwijk in Waterschei wordt in de komende maanden omgebouwd tot een testsite van verschillende technieken zowel op individueel als collectief niveau. Het project rolt zich uit over heel Europa met gelijklopende projecten in Estland, Spanje en in Genk, waar de focus ligt op de renovatie van eengezinswoningen. De 27 deelnemende woningen van WiL worden door de uitgevoerde renovaties energiepositieve woningen die meer energie opwekken dan ze verbruiken.

Betaalbaarheid

In totaal worden er in 35 woningen (27 huurwoningen van WiL en 8 private woningen) 16 verschillende, innovatieve technieken toegepast. In iedere woning worden andere technieken en andere combinaties van deze verschillende technieken ingezet. De woningen worden een laboratorium voor nieuwe technieken waarbij er rekening wordt gehouden met verschillende factoren: energiezuinigheid, betaalbaarheid voor zowel de woonmaatschappij als de huurders en de gebruiksvriendelijkheid voor de bewoners.

Energieknooppunt

Ook het collectief benutten van energie wordt onderzocht. Zo worden energieoverschotten met elkaar verbonden in een zogeheten energieknooppunt en optimaal benut in de wijk. Deze aansturing neemt VITO voor zijn rekening en zal op termijn geautomatiseerd kunnen worden. Door constante monitoring kunnen technieken ook worden aangepast doorheen de tijd indien dit nodig zou blijken om zo te komen tot de meest geschikte oplossing per woning. De technieken worden verwerkt in een energiebox die buiten de woning wordt geplaatst. Dit om enerzijds ruimte in de woning te besparen, maar ook om het onderhoud te vereenvoudigen.

Tweerichtingsverkeer

Voor de onderzoeksorganisatie VITO/EnergyVille is de investering in de energietransitie van een bestaande buurt met ‘echte mensen’ een logische stap in de onderzoeksagenda voor de energietransitie in de bebouwde omgeving. Volgens Inge Neven, CEO van VITO, kunnen we woningen niet langer als individuele gebouwen bekijken en vergt de energietransitie dan ook een meer geïntegreerde en collectieve aanpak van buurten waarbij de interactie met het energiesysteem veel meer tweerichtingsverkeer zal worden. Ze ziet Wonen in Limburg voor dit innovatietraject als de ideale partner: “Zij beheren immers de gebouwen en hebben een sterke relatie met de bewoners. Zonder hen zou dit project, dat technische en sociale innovatie verbindt, niet mogelijk zijn.”

Nieuwe prefab gebouwschil

De woningen in Nieuw Texas zijn dus uiterst geschikt voor dit experiment omdat het allemaal dezelfde woningen betreft. De woningen worden allemaal op dezelfde manier gerenoveerd met een nieuwe prefab gebouwschil, waardoor de verschillende technieken in exact dezelfde omstandigheden getest kunnen worden op hun prestaties. Door de prefab gebouwschil kunnen de woningen snel gerenoveerd worden, met zo weinig mogelijk impact voor de bewoners die tijdens de werken in hun woning blijven wonen.

Participatie en co-creatie

“We proberen de periode van de werken zo kort mogelijk te houden omdat bewoners in hun woning blijven wonen tijdens de werken”, vertelt Raf Drieskens, voorzitter van Wonen in Limburg. “Net om deze reden is de betrokkenheid en participatie van bewoners in dit project erg belangrijk. In iedere fase van de voorbereidingen en de effectieve uitvoering van de werken worden bewoners betrokken. Door co-creatie (eerste fase) werden er rechtstreekse connecties gemaakt tussen de verschillende technische partners en de huurders. Niet alleen de gebruikte technologieën maken dit project innovatief, maar ook de participatieve werkwijze is erg vooruitstrevend.”

Innovatieve thermostaat

“Zo zal er in iedere woning een thermostaat geplaatst worden die aan de hand van kleuren aantoont wanneer de zon het meest opbrengt en energie het goedkoopst is. Dit idee is ontstaan door de samenwerking van huurders en technische partners”, aldus Drieskens. De effectieve werken zijn gestart in februari, maar de intensieve voorbereidingen van het project lopen al sinds eind 2021. Doel is dat alle 27 woningen volledig gerenoveerd en uitgerust zullen zijn met nieuwe technieken na de zomervakantie van dit jaar. Per woning wordt er een renovatieperiode van ongeveer 20 werkdagen voorzien.

Werkelijke woonsituatie

Volgens de burgemeester van de Stad Genk, Wim Dries, is de energietransitie ook op menselijk vlak een uitdaging: “We kunnen veel testen in labo’s of in de virtuele wereld, maar dat is toch niet hetzelfde als testen in een werkelijke woonsituatie. Hier zetten we theorie om in praktijk en testen we in real life. Veel dank aan de gezinnen die bereid zijn om deel te nemen en dit levend labo mee vorm te geven. Zij maken zo mee het verschil. Dank ook aan alle partners – Wonen in Limburg, VITO, Open Thor en oPEN Lab – om dit mee mogelijk te maken en aan Europa voor de steun voor dit project.” Burgemeester Dries kijkt alvast uit naar de resultaten en nieuwe technieken die mensen weer verder kunnen helpen in een nieuwe stap naar de energie van de toekomst.