Nieuwe gevangenis Poort van Beveren

Onlangs werd het contract met het consortium BAM PPP ondertekend voor de realisatie van een nieuwe gevangenis in Beveren. De Regie der Gebouwen treedt op als bouwheer en verder maken ook onder meer Beel, Jaspers & Eyers en VK Engineering deel uit van dit consortium.
Onlangs ondertekenen Vice-Eerste minister, minister van Financiën en voogdijminister van de Regie der Gebouwen Didier Reynders en minister van Justitie Stefaan De Clerck het contract met het consortium BAM PPP voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van een nieuwe gevangenis in Beveren. De gevangenis met 300 plaatsen zal midden 2013 beschikbaar zijn. De Regie der Gebouwen treedt op als bouwheer en zal gedurende 25 jaar een beschikbaarheidsvergoeding betalen aan het DBFM-consortium. Daarna neemt zij de gevangenis kosteloos over van het consortium.




Masterplan 2008-2012-2016

In uitvoering van het regeerakkoord keurde de federale Regering het Masterplan 2008-2012-2016 (een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden) goed dat onder andere voorziet in de bouw van 4 nieuwe gevangenissen (Dendermonde, Beveren, Marche-en-Famenne en Leuze-en- Hainaut).

Het plan bevat vijf grote actiepunten:

-    een renovatieprogramma voor het herstel van verloren capaciteit (quick wins);
-    de bouw van bijkomende cellen op bestaande sites om de overbevolking op te vangen;
-    de bouw van 7 nieuwe inrichtingen voor het opvangen van de stijgende behoefte, en het voorzien van een buffercapaciteit zodat oude inrichtingen in veilige omstandigheden kunnen worden gerenoveerd;
-    de bouw van 6 nieuwe inrichtingen ter vervanging van sterk verouderde inrichtingen;
-    een inhaalprogramma voor renovatie dat zorgt voor veilige en humane leefomstandigheden.


Design Build Finance Maintenance (DBFM)

De federale overheid koos voor de bouw van de 4 nieuwe gevangenissen voor een Publiek-Private Samenwerking door middel van een DBFM-overeenkomst (Design – Build – Finance – Maintain). Dit houdt in dat zowel het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud worden uitbesteed aan een privé-partner.

De Regie der Gebouwen treedt op als bouwheer: De privé-partner staat in voor de bouwkost (incl. BTW) en de financiering van het project.
Hij stelt het gebouw ter beschikking gedurende 25 jaar aan de federale staat die hiervoor een trimestriële beschikbaarheidsvergoeding betaald. Op het einde van het contract, neemt de federale staat kosteloos de gevangenis over.

De Regie der Gebouwen en de FOD Justitie organiseerden een wedstrijd waarvoor consortia zich konden inschrijven die studiebureaus, aannemers, financiers en onderhoudsfirma’s in hun groep opnamen. Voor de gevangenis van Beveren stelden 10 consortia zich kandidaat. Enkel de 5 best gerangschikte consortia werden geselecteerd voor de volgende fase van de onderhandelingsprocedure.

Uiteindelijk was de offerte van BAM PPP de best gerangschikte voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van de nieuwe gevangenis in Beveren die de benaming ‘Poort van Beveren’ zal krijgen.

Het DBFM-team bestaat onder andere uit:

-    BAM PPP
-    Dexia Bank NV – KBC NV – ABN AMRO (financiering)
-    Stéphane Beel Architecten BVBA, M.&J.M. Jaspers – J.Eyers en Partners, Archivolt Architecten, landschapsarchitect Lodewijk Baljon (architectuur)
-    VK Engineering en Halmos Adviseurs (studie)
-    Interbuild NV, Galère SA en Cegelec (bouw en onderhoud)
-    Eurest en Building Maintenance (facilitaire dienstverlening en onderhoud)

De Regie der Gebouwen treedt op als bouwheer.


Locatie




De nieuwe gevangenis wordt gebouwd aan de E17 in Beveren op een terrein van 12ha 14a 21ca. De site ligt op de rand van een industrieterrein en een kleinschalig landbouwlandschap. De site is goed bereikbaar: de hoofdontsluiting vanaf de E17 naar het gebied verloopt via de Krijgsbaan (N419) en de Nieuwlandstraat, de ontsluiting naar de E17 toe verloopt via de Schaarbeekstraat naar de Krijgsbaan en via het afrittencomplex op de E17.

In de nabijheid is er ook mogelijkheid tot gebruik van openbaar vervoer zoals de treinlijn Gent-Lokeren-Sint-Niklaas-Antwerpen. Ook De Lijn is in de omgeving sterk vertegenwoordigd.

Een secundaire noodontsluiting is mogelijk via de Biestraat die via een brug over de E17 terug aansluit op de Krijgsbaan. Deze wordt alleen gebruikt in geval van calamiteiten. De Schaarbeekstraat loopt door het planningsgebied. De gemeente is voorstander om deze verbinding door te knippen omdat dit een veel gebruikte route is voor sluikverkeer.


Stedenbouwkundige vergunning

De aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning werd op 5 mei 2011 ingediend bij de gewestelijk stedenbouwkundige dienst.


Planning van de werken

De start der werken is gepland in oktober 2011. De gevangenis dient in juli 2013 ter beschikking worden gesteld.


Een humane gevangenis

De Regie der Gebouwen en de FOD Justitie stelden een performantiebestek op waaraan de nieuwe gevangenis dient te beantwoorden. Hierin staan mens en milieu centraal voor de ontwikkeling en de exploitatie van de gevangenis.

De inrichting van het gevangenisregime, niet alleen als strafinrichting, maar ook als een menswaardig bestaan kan een positieve invloed hebben op het gedrag van de gedetineerden. En dit heeft dan weer een positieve invloed op het veiligheidsaspect.

De eisen die gesteld worden inzake energieprestaties zijn strenger dan de toepasselijke regelgeving. De gevangenis dient zo energiezuinig mogelijk te zijn, met een streven naar energieneutraliteit, en toch het comfort van de gebruikers te garanderen. De ecologische benadering was sturend bij het ontwerpproces teneinde een duurzaamheidscertificaat te behalen.

Het uitgangspunt bij het ontwerpen van de gevangenis was dat de vorm de functie volgt. Het concept is vernieuwend en sluit aan bij een humane en evoluerende visie op detentie. Deze visie is gericht op de voorbereiding van de gedetineerde op de herintegratie in de samenleving. Het concept is duidelijk herkenbaar, zowel in plan als in ruimte. De gevangenis ziet er uit als één geheel, met toch een duidelijke weergave van de gescheiden functies. Dit draagt bij tot een goed oriëntatiegevoel en stimuleert het gemeenschapsgevoel.

De gevangenis is compact, transparant en wordt op een harmonieuze wijze ingepland in het landschappelijk weefsel. Het complex wordt dwars ingeplant ten opzichte van de E17 omwille van een duidelijk perspectief en het aanzien van de kortste zijde. Rondom wordt een zone voorzien met een strak raster van populieren als bufferzone.

Het gevangeniscomplex bestaat uit vier afzonderlijke bouwdelen:

-    het inkomgebouw;
-    het dienstengebouw (administratie, een sportzaal, een bezoekersgedeelte, onthaal gedetineerden, afdeling beperkte detentie, zittingzalen, een nationaal transfertcomplex);
-    het cellulair gedeelte (4 cellenvleugels rond een centrale toezichtskern of panopticum, 2
gesloten wandelingen, 4 binnentuinen);
-    het logistiek- of werkgebouw (werkplaatsen).

De overgang tussen deze vier afzonderlijke delen gebeurt via transitiegebouwen of verbindingsgangen; zij bevatten maximaal glas met een strook van glazen lamellen zodat buitenlucht, geuren en geluiden in de ruimte kunnen binnenkomen.

De buitenperimeter (muur van 6 meter hoog) varieert in functie van het landschap en wordt ruwer afgewerkt dan de gladde binnengevels van de gebouwen. Rond de gevangenis wordt een watergracht aangelegd en een ruime groenzone (bomen en struiken) voorzien die als visuele en akoestische buffer dienen voor de omwonenden. De parking wordt ook omgeven door een groot watervlak.

Het inkomgebouw is kleinschalig en situeert zich aan de oostzijde, zodat de toegang tot het complex vanaf de E19 komende van Antwerpen direct zichtbaar en goed herkenbaar is. Per auto passeert men het inkomgebouw en stalt de auto op de parking.




Het dienstengebouw omvat de kantoren voor de administratie, een sportcomplex, een bezoekerscomplex, de afdeling beperkte detentie, een onthaalcomplex voor de gedetineerden, een nationaal transfertcomplex en een zittingszalencomplex.

Het logistiek gebouw met transporthof voor goederen is gesitueerd aan de noordzijde.

Het cellulair gebouw bevindt zich centraal tussen het logistiek gebouw en het dienstengebouw. In tegenstelling tot een traditioneel stervormig ‘vingermodel’ werd voor het cellulair gebouw gekozen voor een kruismodel zodat tussen de vleugels meer ruimte ontstaat. De cellenvleugels bestaan uit open galerijen.




Dankzij de dakhelling van 30 % zal er veel meer licht in de cellenvleugels kunnen penetreren. De vleugels van het cellulair gedeelte zijn opengetrokken aan de zijde van het panopticum (de centrale toezichtskern) waardoor het fysische zicht en perspectief op de celdeuren vergroot. De cellenvleugels worden met stalen kozijnen met doorbraakwerend en brandvertragend glas afgescheiden van het panoptisch centrum. Hierdoor worden de cellenvleugels wat het gebruik en de akoestiek betreft van elkaar gescheiden gehouden. Dit versterkt in hoge mate het veiligheidsgevoel.

Alle cellen worden voorzien van sanitair. Bij de inrichting van de cellen wordt vooral de aandacht gelegd op overzichtelijkheid, veiligheid en een goede ruimtelijke belevingskwaliteit.

De 2 gesloten wandelingen worden voorzien van bomen en groen en worden overspannen met een beveiligingsgaas (helikopter- en touwladderbeveiliging). Daarnaast worden ook 4 binnentuinen aangelegd met een seizoensaangepaste beplanting (lente, zomer, herfst, winter).

Alle gebouwen zijn integraal toegankelijk en aangepast voor andersvaliden (parking, cellen, sanitair, ribbeltegels voor slechtzienden in het bezoekersgebouw, enz.)




Een aangename werkomgeving

Het is van groot belang om een aangenaam werkklimaat te scheppen voor het personeel dat in de gevangenis werkt. Zo is uitgebreid aandacht besteed aan het gebruikscomfort van de installaties en de ergonomie van de gevangenis.

De personeelsrefter bevindt zich buiten het cellulair gedeelte en heeft een eigen patio zodat het personeel de kans krijgt om binnen de gevangenis toch een rustig moment in een buitenruimte te spenderen.

De looplijnen zijn voor iedereen minimaal gehouden, er zal een duidelijk circulatieplan zijn met circulatieruimtes die als volwaardige belevingsruimtes fungeren. Het zich verplaatsen binnen de gevangenis wordt zo interessant en aangenaam mogelijk gemaakt.


Duurzame energiebeleid, waterbeheer en afvalbeleid

Er zal hernieuwbare energie worden opgewekt met fotovoltaïsche zonnecellen en een warmtekrachtkoppeling. Op het dak worden waar mogelijk zonnepanelen geplaatst. De warmtekrachtkoppeling staat in voor de aanmaak van sanitair warm water en zal tezelfdertijd elektriciteit produceren. De energievraag wordt op een efficiënte manier ingevuld dankzij het gebruik van lage temperatuursverwarming, energie-efficiënte lichtarmaturen, een goede isolatie van de installatieleidingen, condenserende ketels, ...

Het verbruik van water wordt zoveel mogelijk beperkt, het hemelwater wordt gerecupereerd en hergebruikt en het complex krijgt zijn eigen biologische waterzuiveringsinstallatie.

Zowel tijdens de bouwwerken als tijdens de exploitatie van de gevangenis wordt een duurzaam afvalbeleid gevoerd. Op de bouwwerf wordt een afvalcoördinator aangesteld.




Technische kwaliteit

De draagstructuur van de gebouwen bestaat hoofdzakelijk uit elementen in geprefabriceerd (prefab)beton. Dit is economische verantwoord, duurzaam, kwaliteitsvol en laat toe om de gevangenis in een korte tijdspanne te bouwen.

Het HVAC-concept is gericht op energiezuinigheid, een aangenaam klimaatcomfort en gebruiksvriendelijkheid. De koude- en warmte-opwekking wordt geoptimaliseerd om een zo laag mogelijk energieverbruik te krijgen.

De installatieruimten voor elektrotechnische en HVAC-installaties worden gescheiden gehouden omwille van een hogere bedrijfszekerheid en een gemakkelijker onderhoud.

De sanitaire leidingen en installaties worden gemonteerd met een optimale bescherming tegen vandalisme.

De elektrische installaties zijn zo ontworpen dat ze betrouwbaar, flexibel, energiezuinig, gebruiksvriendelijk en onderhoudsvriendelijk zijn.


Technische Fiche

Bouwheer : Regie der Gebouwen
Eindgebruiker : FOD Justitie DBFM-consortium: BAM PPP
Ter beschikkingstermijn: 25 jaar (daarna neemt de federale staat kosteloos de gevangenis over)
Oppervlakte site: 12ha 14a 21ca
Oppervlakte gevangenis (bruto): +/- 29.000 m2 Capaciteit: 300 plaatsen
Duur der werken: oktober 2011 – juli 2013
Beschikbaarheidsvergoeding vanaf 2014: 13, 7 miljoen euro/jaar


Visualisaties: Polygon Graphics

Deel dit artikel:
Met medewerking van
Onze partners