Om het centrum van Borlo een nieuw en fris imago te geven, bundelden de Gemeente Gingelom en de huisvestingsmaatschappij Nieuw Sint-Truiden de krachten en gaven ze aan De Busschere + Wolfs architecten de opdracht voor de realisatie van een kleuterschool en zeven sociale woningen.
Om het centrum van Borlo een nieuw en fris imago te geven, bundelden de Gemeente Gingelom en de huisvestingsmaatschappij Nieuw Sint-Truiden de krachten en gaven ze aan De Busschere + Wolfs architecten de opdracht voor de realisatie van een kleuterschool en zeven sociale woningen.
Uitgangspunten
De gebouwen moesten door hun inplanting een gemeenschappelijke open ruimte begrenzen, die fungeert als plein, ontmoetingsplek, parkeerplaats en speelplaats voor de kinderen en volwassenen. De ontwerpers vonden het hierbij belangrijk om de achterliggende speelweide en school te verbinden met de hoofdstraat. Daarom hebben ze in hun ontwerp de twee volumes aan de straatzijde los gewerkt van elkaar, en het groen door middel van één bomenrij doorgetrokken van op het plein tot aan de straat. Op die manier moet een ruimtelijke continuïteit en een visuele relatie ontstaan. Het bijkomend voordeel hiervan is dat het lagere volume nog voldoende licht en zon krijgt, alsook zicht naar het plein. Deze doorsteek is op maat van langzaam verkeer en laat enkel een volledige doortocht toe aan voetgangers, fietsers.
Ontwerpuitdagingen
Het sterk hellende terrein van 0.00 aan de Homsemstraat en +6.40m aan de Jeuksestraat zorgde voor een architecturale uitdaging wat leidde tot speelse en ingrijpende keuzes. Zo worden de straatwoningen 1 niveau verheven t.o.v. de straat en worden de langswoningen getrapt ingeplant om het hellende te benadrukken in de architectuur en kosten te besparen. De school wordt op niveau van de Jeuksestraat ingetekend en kijkt over de woningen uit. Dit zorgt voor een duidelijke wandvorming en een ankerpunt binnen het gebied.
Een volgende ontwerpuitdaging was het voorzien van voldoende parkeerplaatsen voor de school en de bezoekers van de woningen. Om het groene karakter van het binnengebied te benadrukken wordt deze parkeergelegenheid op het binnengebied ingeplant op grasdallen. Het aantal parkeerplaatsen in het binnengebied werd echter wel beperkt, om het binnengebied tot een leefbare kwaliteitsvolle omgeving te maken waar spelen en ontspanning centraal staan.
Bij de ontwerpuitgangspunten werd verder ook gesteld dat elke woning zelf de mogelijkheid moet hebben om een auto te stallen, gegroepeerd of per woning. Door het grote niveauverschil in het terrein aan de straatzijde van +2.00m gaf dit de mogelijkheid om hier de autostaanplaatsen onder de woning in te brengen (op straatniveau). De leefruimte wordt 1 niveau hoger ingetekend wat een dubbel voordeel opleverde, kostenbesparend op het grondverzet en de tuinen sluiten mooi aan op de woonruimte.
De woningen: een speelse diversifiëring van volumes
De woningen langs de doorsteek zijn trapsgewijs ingeplant om het hoogteverschil op te vangen wat resulteert in een speelse vormgeving. Deze woningen hebben open staanplaatsen op maat van mindervaliden welke de toegankelijkheid ten goede komt.
De begrenzing aan de voorzijde heeft een aantal sequensen; de woningen aan de straatzijde hebben een harde begrenzing doch met de nodige insprongen om het straatbeeld te accentueren en voldoende te fragmenteren, de woningen aan de doorsteek hebben semipublieke voortuinen met een meer private binnengebied met de inkom. Deze diversiteit onderstreept ook duidelijk de verschillende typologieën van de woningen.
De diversiteit van de woningtypes werd door het ontwerpbureau architectuuraal logisch en structureel doordacht opgebouwd met veel zin voor licht- en zoninval. Zo worden telkens zichten voorzien vanuit de woonkamers en keuken op de tuin, straat en op de achterliggende omgeving (doorzonwoonkamer). De aansluitende terrassen zijn ruim, en sluiten aan bij de tuin op maaiveldniveau. De daken zijn voorzien van extensieve groendaken wat een zeer voordelig effect heeft op energie en duurzaamheid en tevens een mooier zicht oplevert vanuit de hoger gelegen school. De compactheid en oriëntatie van de gebouwen zorgt tevens voor een goede basis voor een laag energieverbruik.
Ruimtelijke inplanting van het schoolgebouw
De school werd bewust centraal ingeplant omwille van enerzijds de noord-zuid oriëntatie (passieve zonnewarmte) en anderzijds om de dialoog aan te gaan met de rechtstreekse omgeving. De school fungeert binnen het globale concept immers als een dirigent dewelke het projectgebied op een logische en overzichtelijke manier indeelt met de speelweide voor spel en ontspanning en de speelplaats als educatief terrein en als toegang met een publiek gezicht van de school. Door de maximale transparantie van het schoolgebouw wordt deze dialoog versterkt en de dominantie afgedaan.
Belangrijk hierbij is dat de zone voor de overdekte fietsenstalling de schakel vormt tussen de school en de omgeving. Het is een centrale ontmoetingsplaats en bufferrruimte voor leerlingen, ouders en externe gebruikers van de school. De grens met de school wordt duidelijk gesteld, maar laat een bufferruimte ontstaan die veiligheid en maatschappelijke interactie in de hand werkt.
Het schoolgebouw
Het nieuwe schoolgebouw krijgt een strategische inplanting centraal op de site rond een te behouden eikenboom. Net haar centrale situering maakt het gebouw polyvalent en dus duurzaam inzetbaar in de toekomst. De toegang van het nieuwe schooltje is gesitueerd in de insprong onder de oude eik wat een aangenaam geborgen gevoel teweeg brengt.
Het compact opgevatte schoolgebouw heeft een middengang en meerdere verdiepingen, maar de kern van het gebouw mist daarbij daglicht. Door de refter/speelzaal strategisch in te zetten in het plan en de klaslokalen te situeren langs de refter/speelzaal ontstaat echter een circulatie die ook ruimtelijk boeiend is en een interessante daglichttoetreding heeft. Op die manier vormt de refter/speelzaal zo de centrale ontmoetingsplaats in het gebouw en sluit ze zowel bij de klassen als bij de speelplaatsen aan.
Aandacht voor oriëntatie
De oriëntatie was een sterk bepalende factor in het ontwerp om de school laagenergetisch te kunnen ontwerpen. Daarom kreeg het kleuterschooltje doelbewust een noord-zuid oriëntatie. Op die manier kan, mede dankzij een aangepaste zonnewering op de zuidgevel, maximaal passieve zonnewarmte worden gewonnen tijdens de winter terwijl de zon toch geweerd wordt in de zomer. Tegelijkertijd zorgt ook de bestaande oude eik voor een natuurlijke zonnewering waarbij de bladeren de zon in de zomer tegenhouden terwijl het zonlicht wordt in de winter gefilterd door de takken. Via de noordgevel tenslotte kan dankzij de ruime glaspartijen een maximum aan daglicht in de klaslokalen toetreden zonder risico op oververhitting. De combinatie van de compactheid, de oriëntatie en de materialen leggen zo de basis voor een laagenergetisch schoolgebouw, maar ook de woningen maken optimaal gebruik van de oriëntatie door de bezonning op het zuiden.
Projectgegevens
Ligging project: Gingelom - Borlo
Opdrachtgever: Samenwerking Gemeente Gingelom en Huisvestingsmaatschappij Nieuw Sint Truiden
Ontwerpers: De Busschere + Wolfs architecten bvba
Studiebureaus: Studiebureau Peeters – De Belder bvba, De Busschere + Wolfs architecten bvba
Start bouwwerken: 2011
Einde bouwwerken: 2012
Gerelateerde projecten
Onze partners