“Nieuwe leeromgevingen vergen andere akoestische aanpak”

Lawaai heeft invloed op de leerprestaties van leerlingen. Dat staat buiten kijf. “Iedereen weet dat het moeilijk is om een boek te lezen met lawaai op de achtergrond. Dat geldt ook voor leerlingen. Als je te veel lawaai hoort uit de naastliggende klas of er is te veel galm in het lokaal, is het moeilijker om zich te concentreren en de leerstof in zich op te nemen”, stak Sara Loonbeek, programmacoördinator bouw bij het GO!, van wal.

De juiste akoestische eisen

Toch wordt tegen akoestiek vaak gezondigd omwille van budgettaire redenen. “Akoestische oplossingen zijn niet de goedkoopste oplossingen, maar als je ze niet van bij het begin in het traject voorziet, zijn het vaak slechts pleisters op de wonde”, zegt architect Ilze Quaeyhaegens. “Onze leeromgevingen evolueren steeds meer naar grotere en inwisselbare lokalen met schuifbare wanden en open ruimtes waar leerlingen in groepjes samenwerken. Het is in dat opzicht heel belangrijk om na te denken welke akoestische eisen je aan die flexibele ruimtes wilt stellen. Hoe meer open ruimtes, hoe meer lekken er kunnen zijn tussen lokalen. Een goede akoestiek begint trouwens al in de ruwbouwfase. Als de aansluitingen niet goed worden uitgevoerd, krijg je de akoestiek niet meer goed. Werfopvolging is in dat opzicht cruciaal. Daarom werken wij altijd samen met een gespecialiseerd studiebureau op vlak van akoestiek.”

Ook in het ontwerp kan je akoestische problemen al vermijden door een juiste routing te voorzien en een juiste koppeling te maken van functies met meer of minder lawaai. “Ook de vorm en oriëntatie van een ruimte heeft veel impact, net als het geluid van de technieken. Al die zaken moet je van bij het begin in rekening brengen”, aldus Ilze.

Bij het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap zijn momenteel 190 bouwprojecten lopende, zowel renovaties als nieuwbouwprojecten. Het GO! hanteert voor die bouwprojecten een eigen kwaliteitshandboek. “In dat handboek hebben wij bepaald welke gebouwen en systemen onze voorkeur genieten. Want ook wij stappen af van de klassieke klaslokalen en lange gangen. We zetten in op activiteitsgericht leren met flexibele werkplekken. De akoestische norm voor schoolgebouwen is vandaag helaas vooral afgestemd op de klassieke klaslokalen. Daarom geven wij in onze projectdefinitie heel duidelijk mee wat onze akoestische eisen zijn voor elke werkplek.”


Materiaalkeuze

Dat innovatieve leersystemen specifieke akoestische oplossingen vergen, weten ze ook bij modulyss, fabrikant van duurzame tapijttegels. “Recent hebben we met modulyss bijgedragen aan het Western Springs College in Nieuw-Zeeland, een school die volledig opnieuw werd opgebouwd volgens de principes van de geïntegreerde leeromgeving”, vertelt Isabelle Degreef. “Een open, flexibele leeromgeving dus, met mobiele schermen, borden en meubels die kunnen worden opgesteld volgens de noden van het moment. Communicatie en ontmoeting waren daarin heel belangrijk, dus ook de akoestiek diende daarop afgestemd te worden. Onze Millenium Nxtgen tapijttegel leende zich perfect voor het ambitieuze plan van de school, onder meer omwille van de uitstekende absorptiewaarde. Ook het unieke design draagt bij tot een stimulerende leeromgeving.”

Bij akoestiek is er een wezenlijk verschil tussen geluidsisolatie en geluidsabsorptie, die allebei een andere aanpak vergen. “Geluid tussen nevenliggende activiteiten kan storend zijn waardoor er voldoende geluidsisolatie moet voorzien worden tussen de werkplekken. Anderzijds kan galm ook storend zijn, een fenomeen dat we dikwijls zien in turnzalen. Geluidsabsorberend materiaal is in dat geval the way to go”, zegt Sara Loonkeek. “Een goede akoestiek begint inderdaad al bij de structuur van een gebouw, maar tapijttegels kunnen er wel toe bijdragen. Elk materiaal heeft een bepaalde ∆Lw-waarde die de doeltreffendheid van de contactgeluidsisolatie bepaalt, en tapijttegels scoren daarin erg goed”, vult Isabelle Degreef aan. 

"Betrek ons zo vroeg mogelijk"

Scholenbouw wordt gekenmerkt door krappe budgetten, dat bleek ook uit de andere thema’s die tijdens het webinar werden besproken. Vanuit de kijkers kwam dan ook de vraag hoe akoestiek te rijmen valt met het budget. “Het eisenpakket is altijd hoger dan het budget, waardoor er vaak moet bespaard worden op kwaliteit en comfort. Hoe kan dat verholpen worden?”, klonk de vraag van een van de kijkers. “Door alle partners van bij het begin te betrekken, ook de fabrikanten”, was de repliek van Isabelle Degreef. “Wij zijn zelf vragende partij. Hoe vroeger je ook de fabrikanten betrekt, hoe sneller je een pakket kan samenstellen aan een realistisch budget.”

Over het webinar

Hoe kan je een school veilig en gezond ontwerpen en inrichten? Tijdens een interactief webinar - live uitgezonden op 4 oktober en hier te herbekijken - deelden specialisten en ervaringsdeskundigen elk vanuit hun oogpunt, doorspekt met casestudies, hun expertise rond comfort in scholenbouw. Palindroom organiseerde dit webinar samen met VELUX Commercial, Kinnarps, Schell en modulyss. De sprekers waren Ilze Quaeyhaegens (cuypers & Q architecten), Frederique Hermans (a2o), Toon Possemiers (Cenergie), Sara Loonbeek (programmacoördinator bouw GO! onderwijs), Christophe Lagers (Kinnarps), Isabelle Degreef (modulyss) en Dirk Vanden Breede (Schell).