Noorse architect verenigt esthetiek en duurzaamheid vlak bij de Noordkaap

“Het architectenbureau dat ik in 1999 oprichtte met mijn medevennoot Thomas Lærdal bestaat uit een team van tien ontwerpers. Hoewel we eveneens residentiële projecten uitvoeren, ontwerpen we meestal publieke gebouwen – en dan voornamelijk onderwijscomplexen”, zegt Knut Brandsberg-Dahl. “Deze specialisatie speelt een cruciale rol, zeker als je weet dat alle belangrijke projecten worden toegewezen via architectuurwedstrijden. Bijgevolg is het zaak om ons dossier te staven met prima ideeën en prachtige referenties, kwestie van onze kansen te maximaliseren. Ook bij de Sommerlyst Skole in Tromsø is het zo gegaan.”

Hedendaags project verankerd in Noorse tradities

De inplanting van het gebouw op de komvormige site, inclusief een hoogteverschil van circa 4 meter, vergde een specifieke benadering. Bovendien benutte het team van Filter/Arkitekter het reliëf van het terrein om de interieurinrichting te optimaliseren. Het middelste gedeelte van het gebouw biedt plaats aan een ruim amfitheater en de sporthal. Beide ruimtes hebben profijt van de grotere plafondhoogte op deze plek en vormen de link tussen de twee vleugels van de school, zij het zonder de circulatie tussen de klassen, de administratieve diensten en de andere functionele ruimtes te hypothekeren – met dank aan hun lichtjes teruggetrokken positionering. De kleedkamers verdienen een specifieke vermelding, benadrukt Knut Brandsberg-Dahl met een lichte glimlach: “In Noorse scholen vormen de kleedkamers een essentieel onderdeel van de interieurinrichting: het is daar dat de leerlingen zich ontdoen van de kledij die hen beschermt tegen de bijtende koude.”

De stad had drie belangrijke eisen. Op energetisch vlak moest de school voldoen aan de passiefstandaard om haar ecologische footprint te minimaliseren. Voorts moest het geheel volledig rolstoeltoegankelijk zijn, zodat ook gehandicapte leerlingen er perfect kunnen functioneren – een basisprincipe in het Noorse onderwijssysteem. De derde prioriteit was het maximale gebruik van lokale materialen. Knut Brandsberg-Dahl: “We hebben de gesloten geveldelen bekleed met geïmpregneerd hout, dat een donkergrijze gebeitste afwerking kreeg – een materiaal dat vaak toegepast wordt in Noorwegen. De verticale plaatsing zorgt voor een intrigerende ritmering. De vijf ingangen van het gebouw hebben daarentegen een opvallende kleur en creëren op die manier een boeiend contrast. Daarvoor hebben we een volledig ander materiaal gebruikt, met een glad oppervlak en een complementaire contrasterende tint. Zo zijn we terechtgekomen bij de producten van Trespa.”

Alle ingangen zijn overdekt. Twee van deze ingangen zijn bovendien uiterst teruggetrokken ingeplant, een keuze die voortvloeide uit het plaatselijke klimaat. Tussen november 2019 en april 2020 viel er maar liefst 6,5 meter sneeuw in Tromsø! Een andere ingang is uitgerust met een luifel die zich uitstrekt tot aan de parking. Dit zorgt ervoor dat rolstoelgebruikers het gebouw kunnen bereiken zonder te worden blootgesteld aan weer en wind. Alle ingangen zijn bekleed met geventileerde Trespa® Meteon®-platen. De luifel die de school verbindt met de parking springt uit de band dankzij driehoekige en trapezoïdale steunelementen in hetzelfde materiaal.

Argumenten die het verschil maken

“De HPL compacte platen met geïntegreerd oppervlak van Trespa® worden (nog) niet al te vaak gebruik in Noorwegen, maar nadat we kennismaakten met een residentieel project in Stavanger hebben we meteen stalen aangevraagd om enkele tests te kunnen uitvoeren”, vervolgt Knut Brandsberg-Dahl. “Ongeacht de behandeling die het onderging en de methodes die we gebruikten – contact met metalen voorwerpen, gewelddadige stoten, vloeistoffen, blootstelling aan vuil en vlekken … – toonde het materiaal zich extreem resistent. Trespa® Meteon® is duidelijk zeer geschikt voor plekken met veel passage.” Ook de verfijnde uitstraling van het product is een enorm pluspunt: “Het uitgebreide gamma kleuren en afwerkingen heeft ons vrij snel over de streep getrokken. Wat de producten van Trespa® echt onderscheidt, is niet zozeer de omvang van het gamma, maar hun esthetische kwaliteiten. De alternatieven van andere fabrikanten zijn vaak saai en onaantrekkelijk. Soms zijn de beschikbare kleuren zelfs ronduit lelijk. Daar krijg je het natuurlijk niet warm van – zeker niet in een schoolomgeving. Het Trespa®-gamma geeft gelukkig wél blijk van goede smaak.”

“Vervolgens zijn we echt op details beginnen focussen”, zegt Knut Brandsberg-Dahl. “We hadden een dubbel doel: een tint die paste bij de donkere kleur van de houtbekleding, maar ook bij verschillende interieurmaterialen, met name de berkenmultiplex op de muren en het plafond van de sporthal, dat is uitgerust met akoestische houtvezelcementplaten die bewust in het zicht gelaten zijn.”

Het team van Filter/Arkitekter opteerde uiteindelijk voor Trespa® Meteon®-platen met een gemetalliseerde afwerking (Metallics collection, M40.3 Mustard Yellow, gesatineerd). “Deze lichte goudtint stond ons an sich al aan en gaf ons ook de mogelijkheid om erg subtiel met kleurnuances te spelen. Door een op de twee panelen een 90°-rotatie te geven, creëerden we bovendien een bijzonder origineel dambordeffect. Deze plaatsingsmethode is vele malen aantrekkelijker, aangezien de uitstraling van de platen voortdurend verandert naargelang het tijdstip en het perspectief. Dit animeert de gevelvlakken op een gesofisticeerde manier en resulteert in een uiterst geslaagd contrast met de ruwe textuur en de donkere kleur van de houten gevelbekleding.” Bovendien maakten de architecten optimaal gebruik van het Trespa® Meteon®-palet om een van de ingangen extra te animeren. Ze selecteerden verschillende gemetalliseerde afwerkingen in complementaire doffe tinten om – gecombineerd met driehoekige platen – een geometrische 3D-illusie op te wekken. De discrete gesatineerde afwerking van de platen en de interactie met het omgevingslicht creëren een zeer fraai effect.

Bekroonde primeur voor de gevelbouwer

Het architectenbureau was niet de enige betrokken partij die voordien nog nooit met Trespa® Meteon®-platen had gewerkt. Ook de gevelbouwer, Econor AS, had nog nooit een geventileerde façade met een HPL gevelbekleding van Trespa® gerealiseerd. “Aanvankelijk kende de gevelbouwer het product helemaal niet, maar vermits het om een lokale firma ging, maakte ze er een erezaak van om kwalitatief werk af te leveren”, benadrukt Knut Brandsberg-Dahl. “Dat vergde een flinke inspanning, die zeker haar vruchten heeft afgeworpen. Op basis van ons ontwerp heeft de gevelbouwer zelf beslist om alle panelen ter plaatse te verzagen. Aanvankelijk was hij een beetje verrast door de resistentie van het materiaal – een aspect dat ons van meet af aan kon bekoren – maar door snel te reageren kwam hij tot een eindresultaat dat aan al onze verwachtingen voldoet.”

Toekomstige projecten en langetermijnvisie

De Sommerlyst Skole in Tromsø is opgetrokken in 2016. In de tussentijd had Filter/Arkitekter graag opnieuw gebruikgemaakt van de Trespa® Meteon®-platen in het kader van een nieuw project.  “Het ging eveneens om een architectuurwedstrijd die we winnend afsloten. En opnieuw hadden we HPL compacte platen van Trespa® voorzien. Maar in Noorwegen ligt de eindbeslissing bij de hoofdaannemer, die de keuze van de architect soms naast zich neerlegt. Dat was bij dit tweede project helaas het geval. Een problematische houding, als je het mij vraagt. In ons land geldt slechts een garantie van vijf jaar op uitgevoerde werken. Nadien is het aan het stads- of gemeentebestuur om eventuele gebreken op te vangen en recht te zetten, terwijl een gevel a priori een levensduur van minstens dertig jaar heeft. Eens een aannemer een opdracht in de wacht gesleept heeft, handelt hij met andere woorden naar eigen goeddunken en heeft hij er dus alle baat bij om de kosten te minimaliseren. Dit maakt dat het soms verleidelijk is om de lange termijn over het hoofd te zien.”

“In het geval van de Sommerlyst Skole kunnen we vier jaar na datum gerust stellen dat de Trespa® Meteon®-gevelplaten nog altijd niets van hun esthetische kwaliteiten verloren hebben”, besluit de architect. “De komende jaren zal de performantie van het product alleen maar meer tot haar recht komen. Wij zijn alleszins erg blij dat we voor een Trespa®-gevelbekleding geopteerd hebben!”