“Ondergronds wonen en werken blijft moeilijk liggen” (Jan Keymis, hippo architecten)

Tijdens de lezing ontvangt Rik Neven ook Jan Keymis, zaakvoerder van hippo architecten uit Genk. Hij vertelt er over wat ondergronds bouwen voor hem betekent. Dit doet hij aan de hand van een interessante case, namelijk Club 9 in Koersel. Ter voorbereiding van het panelgesprek stelden we hem enkele vragen over zijn visie op ondergronds bouwen.

Wat zijn volgens u de grootste voordelen van (gedeeltelijk) ondergronds te bouwen?

Ondergronds bouwen brengt een aantal voordelen met zich mee.

• Beschermende en stabiele omgeving door de massa
• Integratie in het landschap
• Minder onderhoud
• Minder verharding
• Geluidsisolatie in twee richtingen
• Meer privacy

Daarnaast zorgt deze techniek ervoor dat het perceel in sommige gevallen beter benut kan worden.

Als het zoveel voordelen heeft, waarom wordt het dan niet meer toegepast?

Ik denk dat dit met verschillende zaken te maken heeft waaronder de reglementering, het klassiek denken, het gewenste uiterlijke vertoon, de initiële kost, de link met de organische architectuur, etc. Daarnaast zijn de huidige ontwerpers niet allemaal gekend met deze typologie en aanpak. Soms dan is de grond, het programma of het klimaat gewoon ongeschikt voor deze toepassing. Of er zijn wel eens technische bezwaren.

Wat zijn de grootste vooroordelen t.o.v. ondergronds bouwen?

Bij deze techniek denkt men meteen aan slechte toegankelijkheid, vochtproblemen, te weinig licht, slechte verluchting en een onveilig gevoel doordat er geen vluchtwegen zijn.

Welke projecten lenen zich goed en niet goed voor ondergronds bouwen?

De oerklassiekers, zoals een parkeerplaats, een opslagplaats, een wijn- en bierkelder of een technische ruimte zijn al ingeburgerd bij ons. Maar wonen en werken blijft moeilijk liggen. Zeker als je de aardebedekking onder de noemer ‘ondergronds’ plaatst, dan kan er een hoop meer. Misschien kunnen we al eens starten met bibliotheken, winkels, fitnessruimtes of kunstgalerijen? Hierna kunnen we het wonen en werken introduceren.

Als de klimatologische of geologische condities slecht zijn, dan is er geen enkel project geschikt om ondergronds bouwen toe te passen. We spreken van slechte condities bij een subtropisch klimaat (warm en vochtig), een moerassige/vochtige grond of bij vlakke groene gebieden. In perfecte condities kan zo goed als alles.

Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten bij ondergronds bouwen?

Bij ondergronds bouwen moet de architect wel gaan voor een correct en aangepast ontwerp om te zorgen voor natuurlijk daglicht. Daarnaast zorg je best voor een duidelijke en ontvankelijke toegang en een zwaardere constructie. Ook waterdichting – en afvoering, de ruimtelijkheid en de bouwmethode neemt de ontwerper best goed onder de loep.

In welk eigen project heb je de techniek toegepast. Waaruit bestond het bouwprogramma en waarom was ondergronds bouwen hier een goede optie?

Club 9 in Koersel is een jeugdhuis met fuifzaal, maar in het gebouw is ook de academie voor slagwerk gehuisvest. Beide functies staan dus garant voor het produceren van heel wat decibels. Daarnaast ligt het perceel midden in een woonwijk. Hierdoor besloten we om het volledige dak en zoveel mogelijk van de gevels te bedekken met een dikke laag aarde om, met deze massa, de geluidsisolatie te verhogen. Daarnaast wilden we een groenbaken creëren op dit aanvankelijk 100% verhard terrein. Na oplevering van het project was er bijna 1.000 m² onthard.

Welk project, van een andere architect, vind je een heel mooi voorbeeld van ondergronds bouwen?

Eigenlijk alle projecten van Malcom Wells. Maar ik ben ook even op zoek gegaan naar nieuwere projecten. En dan denk ik aan de volgende:

• Ncaved in Griekenland (Mold Architects): een prachtige integratie in het landschap, materiaalgebruik, ‘uitsnijden’ in plaats van ‘samenstellen’ (wegnemen versus toevoegen)
• Ondergrondse uitbreiding bij een stenen huis (Jordi Hidalgo Tané) in het landelijke Navarra in Spanje
• Sloped Villa in België (Studio Okami): een bescheiden project in Mont-de-l’Enclus met groendak en integratie in een heuvel aan de achterzijde van het gebouw.