Ontdek de winnaars van de Bis-architectuurwedstrijd 2023

Wonen doen we levenslang. Maar kan dit ook effectief? Is een woning voorzien op verschillende levensfases? De Bis-architectuurwedstrijd ging daarom in 2023 op zoek naar inspirerende projecten die focussen op levenslang wonen. De jury bestaande uit Stefan Doutreluingne (Bureau50), Wendy Hoeven (Inclure Architecten), Nele Vanwinge (iNto interieurarchitectuur) en Stefan Danschutter (TC Architecten Buildwise) selecteerden de vier winnende projecten.

Eengezinswoning V&DM, Maldegem (Buro 56 architecten)

De eengezinswoning in Maldegem bestaat uit drie bouwlagen, waarvan de onderste twee een wooneenheid vormen. Ze blijven volledig toegankelijk zodra de bewoners minder mobiel worden.

De eerste verdieping beschikt over een rolstoeltoegankelijke badkamer, berging en slaapkamer. Bewoners kunnen deze verdieping bereiken via een interne huislift of een trap. De bovenste verdiepingen worden momenteel gebruikt als extra ruimte voor de woning. Op een later termijn kunnen ze ook functioneren als afzonderlijke wooneenheid, voor bijvoorbeeld een verzorger, dankzij de eigen badkamer en mogelijkheid tot keuken. Door de grote achterliggende garage kunnen de bezoekers gemakkelijk in- en uitstappen, en biedt de ruimte extra mogelijkheden voor andere functies.

Ook de drempelloze inrichting viel op bij de jury. De dorpel is gelijk gemaakt met het niveau van het voetpad. Bij de opstap aan de inkomhal is nog voldoende ruimte om een hellingsplateau te voorzien. In de woning deed de aannemer het nodige om de bewegingsvrijheid te maximaliseren: van ruime gangen en binnendeuren tot opklapbare beugels in het toilet en een onderrijdbare wastafel in de badkamer. Opvallend: in de tuin zijn alle niveauverschillen opgevangen met rolstoeltoegankelijke hellingen die tegelijkertijd het pad in de tuin definiëren.

Woning DD, Oost-vlaanderen (wim heylen Architects)

De nieuwbouwwoning moest wonen en werken combineren in een geheel dat als één ervaren wordt. Wim Heylen Architects zorgde in het ontwerp voor verschillende schema's. Sommige ruimtes kregen een flexibele rol. Hun verbondenheid met de aangrenzende ruimtes bepaalt hun functie. Op de benedenverdiepingen werden er twee kamers ingericht als slaapkamer en babykamer zodat jonge ouders snel en gemakkelijk voor hun kind kunnen zorgen tijdens de eerste levensjaren.

Op de eerste verdieping kregen anderhalf kamers een functie. Een mogelijk scenario voor later kan zijn dat één van de kamers op de begane grond kan ingezet worden als kinderkamer, en de babykamer als dressing. Deze kamers kunnen afzonderlijk gebruikt worden als slaapkamers. Dankzij hun nabijheid tot de keuken en praktijkruimte kunnen ze ook geïntegreerd worden met deze ruimtes. Daarnaast kunnen de ruimtes ook samengevoegd worden tot één grote kamer.

“Bij het concept stonden eenvoud en menselijke schaal centraal, wat zich vertaalt in het gebruik van een beperkt aantal materialen. Voor het exterieur hebben we gekozen voor baksteen en hout. Door sculpturale volumes te combineren met een kleinere textuur, hebben we de woning een menselijke verhouding en tactiliteit gegeven, samen met de warmte van de houten elementen.”, vat Wim Heylen samen.

Rijwoning in de stad, ledeberg (architectenbureau tim peeters)

Levenslang wonen in een rijwoning? Dat kan perfect en dat bewees architectenbureau Tim Peeters bij een woning in Ledeberg. Een locatie in een direct stadscentrum biedt het voordeel dat alle belangrijke voorzieningen en het openbaar vervoer vlot bereikbaar zijn. Het plan van de woning houdt rekening met meerdere woonscenario's.

De basisconfiguratie bestaat uit een klassieke gezinswoning met twee of drie slaapkamers. In de eerste plaats dacht de ontwerper aan het wooncomfort voor een gepensioneerd koppel zonder inwonende kinderen. Daarnaast kan deze woning ook functioneren als hospitawoning aangezien de onafhankelijke atelierruimte, achteraan op het gelijkvloers, over een eigen sanitair beschikt.

Op het gebied van vernieuwing springt vooral de huislift in het oog. De manier waarop die geïntegreerd is in de woning is bepalend voor de rest van de inrichting. De circulatie zit zowel links als rechts van de lift, waardoor originele binnenruimtes ontstaan. De architect omschrijft de lift zelf als de kern van een compacte logistieke boomstructuur. De lift is gecamoufleerd in de vormgeving van de woonruimtes, precies zoals een verborgen diensttrap in een oude herenwoning.

"Met een plafond op vier meter hoogte in de leefruimte en zicht op de variaties van wolken en zon, kleur en licht in de lucht wordt het onderhoud van een mooie terrastuin een optie, geen prioriteit. Op het dak is een wintertuin, waar ook een kwetsbare bewoner in het tussenseizoen beschut geniet van de omliggende skyline. In de zomer schuift het dak open en is er een extra terras. Het beeld van een bejaarde die de krant leest in een stoffige zetel in een veranda, is naar een luxeversie herdacht met een eenvoudige kunstgreep.", besluit Tim Peeters.

De Porre, Gentbrugge (Team kampvuur i.s.m. dhooghe en meganck architectuur)

Woonproject De Porre, op de site van de voormalige spinnerij en weverij in Gentbrugge, onderschrijft duidelijk alle basisregels in flexibiliteit en toegankelijkheid. Alle ruimtes zijn namelijk op eenvoudige en betaalbare wijze aan te passen. Daarnaast garandeert het project een verhoogde toegankelijkheid voor andersvaliden en jonge moeders met buggy’s.

Onder de winnende ontwerpen schonk dit project met voorsprong de meeste aandacht aan duurzaamheid. Zo is het BIM, het bouwwerkinformatiemodel, gekoppeld aan materiaal- en/of elementen-paspoorten om de ingezette materialen traceerbaar te maken. Daarnaast creëerde de ontwerper een ‘robuust klimaatadaptief ontwerp’ dat inspeelt op het aanwezige reliëf, een forse blauwgroene structuur zowel in het privaat-collectieve als in het nieuwe publieke parkdeel. Verder maakt het wooncomplex optimaal gebruik van recuperatiewater. 

puur bouwen

Het Box-in-box bouwprincipe van Puur Bouwen ging lopen met de publieksprijs. Het principe werd volgens ecologische en circulaire bouwprincipes uitgevoerd door het bedrijf en zorgt voor een totaalrenovatie met maximaal behoud van de bestaande structuren en architectuur in een stedelijke kern. De bestaande woning werd gedeeltelijk afgebroken waarna een 3D-scan de overige structuren in kaart bracht.

"Vervolgens hebben we dan een 3D houtskelet uitgetekend. Na goedkeuring van het bouwteam zijn we gestart met de productie in onze atelier om vervolgens alles te monteren van de prefab modulaire bouwelementen. Hierdoor kunnen we zeer snel, maatvast en kwalitatief de ruwbouw realiseren. Tien jaar geleden zijn we hierin gerold. Er waren weinig aannemers bezig met ecologisch bouwen. Wij wilden dat doen en dat vooral betaalbaar houden. Beetje bij beetje lukt dat.", aldus Puur Bouwen.

Door de bestaande contouren en structuren te behouden moest de architect enkel de binnenkant van het bestaande volume van de halfopen woning ontwerpen. De ontwerper voegde geen extra ruimtes aan het project toe. Regenwaterputten vangen het hemelwater op dat gebruikt wordt voor enkele sanitaire voorzieningen.

inhout

Het project MOBBLE van Inhout mocht naar huis gaan met de juryprijs 'Fier Bouwen 2023'. Inhout bouwde een inschuifhuis in hun atelier in Eeklo. De bio-ecologische, circulaire en modulaire woning kon nadien, in afgewerkte modules, op transport geplaatst worden en tussen de bestaande rijwoningen geïmplementeerd worden. Deze manier van werken zorgt voor een snelle, budgetvriendelijke en duurzame oplossing voor woningen die in een te slechte staat zijn om te renoveren.

“Dit inschuifhuis bestaat uit twee modules: een gelijkvloerse module met een inkom, toilet, berging, leefruimte met open keuken en een module voor de eerste verdieping met slaapkamers en badkamer. Doordat de modules in ons eigen atelier gebouwd worden, brengt dit voordelen met zich mee: geen last van slechte weersomstandigheden, de projectleider kan het project steeds vanop korte afstand opvolgen, lage foutenmarge, zeer kwalitatief en geen dagelijks werfverkeer en/of werfoverlast voor de buurt.”, benadrukt Inhout.