Oostenrijks-Belgisch team maakt verouderde sociale woonwijk klaar voor de toekomst

Salzburg, 2015: een bestaande woonwijk uit 1985 met 75 sociale woningen heeft dringend nood aan een opfrisbeurt. De houten balkons zijn deels verrot, de badkamers hebben geen degelijke ventilatie en de zolderkamers kampen met schimmelproblemen. Tel daar nog de toenemende woningnood in de stad bij en de sociale huisvestingsmaatschappij Heimat Österreich besluit om actie te ondernemen.

Vanuit een eerste haalbaarheidsstudie eind 2015 groeit gaandeweg een steeds groter wordend project. Een multidisciplinair team van architecten, landschapsarchitecten, wetenschappers, een gemotiveerde bouwheer en het lokale stadsbestuur willen van de uitbreiding van de Inhauser Straße een pioniersproject maken.

Hoge ambities

“De opgave was initieel om het bestaande zadeldak te verwijderen en door twee nieuwe bouwlagen te vervangen”, vertelt Stijn Nagels, de Belgische architect die zijn bureau in Salzburg heeft. “De bestaande gebouwen zouden licht gerenoveerd worden maar behouden blijven. Enkel de twee nieuwe verdiepen zouden met een lift ontsloten worden. Lokale subsidies boden hier echter een nieuwe mogelijkheden. Indien 100% van de bestaande en nieuwe woningen integraal toegankelijk gemaakt zou worden, zou het project de volledige moot aan subsidies voor sociale woningbouw bekomen. Vanuit deze nieuwe randvoorwaarde hebben we een nieuw en uitvoerig concept uitgewerkt. De bestaande structuur werd gestript, enkel de structurele buitenwanden en betonvloeren werden behouden. Elk trappenhuis kreeg een nieuwe lift toegewezen en als antwoord op de toenemende verkeersproblematiek, werd de footprint van het bestaande project vergroot met een genereuze fietsenstalling. Complementair werd tevens een mobipunt gecombineerd met een innovatieve technische ruimte. Bijkomend laten de goede openbare vervoersmogelijkheden toe om hier zonder eigen auto aangenaam te wonen. De bestaande parkeergarage werd bewust niet uitgebreid.”  

Uiteindelijk zijn in de Inhauser Straße 24 volledig nieuwe woningen gerealiseerd. De bestaande 51 woningen kregen nieuwe grondplannen waarin thema´s zoals integrale toegankelijkheid en lichtinval volledig herzien werden. Het resultaat: 99 kwalitatieve woningen op een toplocatie.

Combinatie van oud en nieuw

Om het bestaande karakter van de wijk te behouden, werden enkele ontwerpregels vooropgesteld: enkel afbreken waar noodzakelijk, de bestaande gebouwcontour niet overschrijden en het silhouet van de gevels behouden.

Qua volumes kozen de ontwerpers heel eenvoudig voor een herkenbaarheid tussen oud en nieuw.  De bestaande sokkel werd met een dikke isolatielaag ingepakt en tekent zich af met een neutraal wit pleisterwerk. De nieuwe volumes – opgebouwd uit een hybride structuur van hout en beton -  tonen duidelijk aan hoe ze tussen de gevelsilhouetten werden geschoven. De ontwerpidee was het opengeklapte zadeldak om te vormen tot een groter en meer bruikbaar woonvolume.  Om de hogere densiteit subtiel aan te gaan, werd bewust gekozen voor een speelse topografie. Het gebruik van dakterrassen en hoekloggia´s impliceert een toenemende fragmentatie naar boven toe. Hierdoor blijft op de binnenplaats nog steeds een menselijke schaal duidelijk voelbaar. 

Ecologisch concept

De bestaande structuur werd ingepakt met houtvezelcementplaten. De holle ruimte werd met cellulose uitgeblazen. De nieuwbouw bestaat uit dragende tussendekken in gewapend beton - omwille van de brandveiligheid - waarbij de verticale krachten naar de bestaande structuur via CLT-wanden afgeleid worden.

Het energieconcept omvat een systeem dat het afvalwater van alle gebouwen opvangt in een reservoir van 28 000 liter. Via warmtepompen en warmtewisselaars wordt de warmwatersilo van 25 000 liter opgewarmd. Extra verwarming gebeurt door de recuperatie van afgevoerde binnenlucht. Een direct stroomsysteem (slimme meters) is gekoppeld aan de zonnepanelen op de platte daken. Die ecologische keuzes leverden het project de klimaaktiv GOLD-award op.