OPINIE. Angelos Koutsis (Bond Beter Leefmilieu): Renovatie: de grootste klimaatwerf

Gebouwen zijn in België verantwoordelijk voor maar liefst 18,7% van de totale broeikasgasuitstoot. Hiervan is 4,9% gelinkt aan tertiaire gebouwen en 13,8% aan residentiële gebouwen. Het gros van de uitstoot bij woningen komt van het verbranden van fossiele brandstoffen voor verwarming en sanitair warm water (95,6%). De oplossingen hiervoor zijn duidelijk, ons woningbestand moet zeer energie-efficiënt worden en onze warmtevraag moet vergroenen.

Tegelijkertijd zijn deze oplossingen ook een remedie voor de grote energiearmoede, die 20,7% van de Belgische huishoudens treft.

Met de EU als gids

De EU-doelstellingen om klimaatneutraal te zijn tegen 2050 gaf de eerste impuls om te evolueren naar een klimaatneutraal gebouwenbestand. Maar ook recent gaf de Europese Commissie nog aan dat dit het juiste pad is, niet enkel om de broeikasgasuitstoot te reduceren maar ook om energiearmoede te bestrijden. In de recentste revisie van de energie-efficiëntierichtlijn, wordt de energiebesparingverplichting namelijk verhoogd van 0,8% naar 1,5%. Zo verplicht de commissie lidstaten om een reductie te realiseren in het energie-eindverbruik, dus ook in onze gebouwen. Daarbovenop zullen energiebesparingen die gerealiseerd worden met technologieën die gebruik maken van fossiele brandstoffen (zoals gasboilers) niet langer meetellen voor de opgelegde energiebesparingsverplichting.
 

Langetermijnrenovatiestrategie (LTRS) implementeren of zullen we nooit leren?

In opdracht van de EU moest elke lidstaat tegen 2020 een langetermijnrenovatiestrategie opmaken. Voor Vlaanderen werd de volgende uitdaging geschetst: “hoe renoveren we 96,5% van ons woningbestand naar een EPC label A (≤ 100 kWh/m²/jaar) tegen 2050?”. Dat houdt in dat we de renovatiegraad, die momenteel rond de 1% blijft kwakkelen, moeten verdriedubbelen, alles samen een duizelingwekkende 90.000 renovaties per jaar.

Het pakket aan maatregelen dat volgens de LTRS het meest haalbare scenario zou opleveren lees: een scenario dat voor een uniforme spreiding van de nodige renovaties over de komende 30 jaar zorgt- bestaat uit 3 luiken. Ten eerste, moeten sleutelmomenten zoals bijvoorbeeld bij transactiemomenten (verkoop, erfenis) of de start van een nieuwe verhuring optimaal benut worden om diepgaande renovaties tot label A uit te voeren. Ten tweede moeten de slechtste woningen op het vlak van energieprestatie worden uitgefaseerd tegen 2050. Ten derde, moeten we zoveel mogelijk gaan voor diepe renovaties.

We zitten nu echt op een kantelmoment, want de eerste en tweede maatregel liggen min of meer op tafel bij de Vlaamse onderhandelingen voor het Vlaams klimaatplan. Dat is een stap in de goede richting, maar het blijft jammer dat men niet de volledige stap durft te nemen. In plaats van te renoveren tot een EPC-label A gaat men voor label D, zo geeft de Vlaamse regering de verkeerde boodschap aan de burger, die nu de indruk krijgt dat met een label D de klus klaar is. Verder zou er een uitfaseringskalender moeten opgesteld worden die verder gaat dan woningen met EPC-label E en F, zodat de weg naar de doelstelling van 2050 duidelijk wordt. Het is helder dat de Vlaamse regering beter nog eens haar eigen langetermijnrenovatiestrategie doorneemt vooraleer ze nieuwe beleidscocktails uitprobeert.


Gas is passé

Om onze warmtevraag te vergroenen ligt er alvast één belangrijke maatregel op tafel: een verbod op gas bij nieuwbouw. Alhoewel er nog eventueel een onnodige uitzondering zou worden gemaakt voor hybride warmtepompen. De reden hiervoor is de hogere kost voor verwarmen op elektriciteit, nochtans heeft de Vlaamse regering zélf een paar sleutels in de handen om de scheve verhouding tussen de gas- en elektriciteitsprijs recht te trekken.

Opvallende afwezige is een uitfaseringskalender voor het verwarmen op fossiele brandstoffen.

Wie gaat dat betalen?

De renteloze lening van €20.000 die Vlaanderen in z’n klimaatplan noemt, is niet niets, maar volgens cijfers van de SERV zou een diepgaande renovatie tot EPC-label A gemiddeld €50.000 kosten. Voorts zijn er ook heel wat woningeigenaars die niet de middelen hebben om een extra lening af te betalen op het einde van de maand. Zij blijven op hun honger zitten met deze maatregel. Er moeten dan ook nieuwe voorfinancieringsmaatregelen komen zoals gebouwgebonden leningen en on-bill-financing, zodat iedereen mee kan richting een comfortabele, energiezuinige woning. De energietransitie zal nu eenmaal sociaal rechtvaardig zijn, of niet zijn.