OPINIE. Anton Maertens (BC materials): Waarom we een CO2-budget voor gebouwen nodig hebben

De oorlog in Oekraïne en de bijhorende sancties tegen Rusland zetten de energieprijzen zwaar onder druk en plaatsen Europa voor een zware winter. Tegelijkertijd voelen we al de eerste stevige tikken van klimaatopwarming: hevige hittegolven, ongeziene bosbranden en immense droogte in Zuid-Europa, en verwoestende overstromingen in de rest van de wereld. De verzekeraar Swiss Re berekende dat in de voorbije 6 maanden de kosten van natuurrampen 22% hoger liggen dan het gemiddelde van de voorbije 10 jaar: een losse 35 miljard euro.

In plaats van de problemen zich te laten opstapelen, moeten we nu doorbijten en de sowieso noodzakelijke decarbonisatie van onze economie versnellen. Denk aan de bouwsector: in Europa verantwoordelijk voor 40% van de C0₂-emissies en 50% van de extractie van nieuwe grondstoffen. Vandaag de dag kunnen we perfect een woning bouwen die zo goed als volledig op hernieuwbare energie draait. Het is een probleem dat we dankzij voldoende isolatie, en slimme (warmte)technologie hebben kunnen oplossen.

Het andere probleem – onze materiaalhonger – hebben we helemaal nog niet kunnen oplossen: pur-isolatie, staal, beton,.. zijn CO₂-intensieve materialen, die bestaande materialenstromen uitputten en substantieel bijdragen aan klimaatopwarming. De materiaalemissies in de bouw zijn goed voor ongeveer 10% van de totale emissies. Logistieke problemen – met of zonder corona – en stijgingen van energieprijzen zorgen daarenboven voor een negatieve prijzenspiraal, vertragingen in projecten en een gebrek aan productiviteit.

Waar men in Frankrijk, Nederland, Zweden, Finland,.. nu al met C0₂-plafonds op materialen werkt – je bent verplicht om onder een bepaalde hoeveelheid C0₂-emissies in selectie van materialen te blijven – en waar het zoals met het EPB, de energie-efficiëntiescore, het plafond elk jaar lager wordt, blijft het in ons landje stil. Nochtans hebben we enkel maar te winnen bij het hervaloriseren van de materialen die we in korte keten hebben. Dat kan van biogebaseerde isolatie gaan (strobalen, isolatiepanelen op basis van gras, en andere groene reststromen), tot leemstenen op basis van uitgegraven aarde. Van houtstructuren op basis van duurzaam beheerde bossen tot de recuperatie en selectieve ontmanteling van gebouwen om de bouwelementen systematisch te hergebruiken. Maar nu blijft de (bouw)industrie hyperafhankelijk van fossiele energie, het overduidelijke chantagemiddel van dictators en autocraten, en een bron van emissies die ons klimaat structureel verandert, en onze gezondheid, ons landschap en onze financiën op korte en lange termijn schaadt.

Onze drie gewestelijke regeringen, met ministers Demir, Maron en Tellier, kunnen de wetgeving in het buitenland goed bekijken en samen een sturend kader opstellen. Wie denkt dat er misschien te veel ruis op de zender zit tussen de gewesten om tot een akkoord te komen, kunnen we doorverwijzen naar Totem, de materialenbibliotheek die de verschillende milieu-administraties samen hebben opgesteld en die relatief goed de impact van materialen al in kaart brengt. Economisch, ecologisch,.. kunnen we er alleen maar bij winnen. Waarop wachten we?