OPINIE. Antwerpen doet zijn vastgoed in de uitverkoop (Stop Uitverkoop Antwerpen)

Het Begijnhof, heropgericht in het Antwerpse centrum in 1545, was/is een plek om te koesteren. Door de eeuwen heen was het een oord van schoonheid, stilte en bezinning, midden in het drukke rumoer van de stad. Bewoners uit het verleden overleefden Franse en Nederlandse bezettingen. De huidige bewoners krijgen vandaag echter te maken met de kille en mercantiele efficiëntie van een modern bedrijf: AG Vespa.

Vespa is de naam van een Italiaans scooterbedrijf, dat de mooiste bromfietsen ter wereld maakt. Een betrouwbaar bedrijf ook, met betaalbare brommertjes, die als bezige bijen door elke buurt zoemen.

AG Vespa in Antwerpen? Dat is de naam van een vastgoedbedrijf, opgericht “voor vastgoedbeheer en stadsprojecten van de stad Antwerpen”. Dat gemeentelijk vastgoedbedrijf beheert de meeste stadseigendommen van ’t Stad en doet dit geregeld ook in opdracht van en samenspraak met het Antwerpse OCMW.

Waren de projecten van AG Vespa tot dusver allemaal geslaagd? Daarover kan gediscussieerd worden. De bewoners van het Begijnhof maken in elk geval kwalijke dagen mee. Op een kille wijze heeft het beheer van AG Vespa hen duidelijk gemaakt dat ze ondanks een gentlemen’s agreement met het verpachtende bisdom elders moeten gaan wonen. Later, dat heet na de weliswaar noodzakelijke renovatie, zouden ze kunnen terugkeren, mits... de betaling van vorstelijker huurprijzen, die lang niet iedereen kan ophoesten.

Aangestuurd door sommige leden van het stadsbestuur wenst AG Vespa de buurten en de stadseigendommen te “valoriseren”, wat staat voor “vermarkten”. Dat mercantiel proces doet zich niet alleen voor met het Begijnhof. Dat is ook het geval aan de Oever, waar nu nieuwe assistentiewoningen van het Antwerpse Zorgbedrijf tegen gepeperde prijzen worden aangeboden, zodat ook daar voormalige serviceflatbewoners niet meer kunnen terugkeren.

De kunstenaarskolonie Ercola in de Wolstraat kreeg dan weer het bericht van AG Vespa om in de zomermaanden op te hoepelen. Natuurlijk zijn de bewoners van het Begijnhof en van Ercola dat niet zomaar van plan. Zij hebben jarenlang noodgedwongen met eigen middelen voor het onderhoud moeten instaan. Bovendien hebben ze juridisch het gelijk aan hun kant.

Zijn de dossiers rond Ercola, de Oever en het Begijnhof meer dan het voorwerp van een symboolstrijd? De huidige gang van zaken is volgens het actiecomité Stop Uitverkoop Antwerpen een symptoom van onachtzaamheid en is bovendien zeer asociaal. Bestuurders van de stad moeten beseffen wat een van hun kerntaken is: het comfort van hun inwoners veiligstellen door in te staan voor betaalbare woningen in een leefbare omgeving.

Bewoners en huurders van stadseigendommen kunnen door deze aanpak niet langer blijven wonen in hun vertrouwde buurten. Er ontstaan in de Antwerpse binnenstad meer en meer monofunctionele zones van kantoren, winkels en horeca. De stad wordt meer en meer “vermarkt”. De prijs die daarvoor betaald wordt, is sociale verdringing. Wat het reeds bestaande tekort aan betaalbare, ook sociale, woningen nog verergert.

Volgen het Stadstheater, Ercola en het Begijnhof binnenkort het kwalijke voorbeeld van het unieke 14de-eeuwse klooster en ziekenhuiscomplex aan de Botanische tuin?

Communicatie à la Kremlin

AG Vespa functioneert ook vaak zoals het Kremlin. Net als de gewone Rus weet de gewone Antwerpenaar niet echt wat er gebeurt. Aan het einde van het verhaal is het wel telkens weer… een zoveelste uitverkoop door een stadsbedrijf. AG Vespa beheert nochtans een patrimonium dat toebehoort aan alle inwoners van de stad Antwerpen. Dat patrimonium is van ons allemaal. Hoe kan het dan zijn dat het zich de facto onttrekt aan de controle van de gemeenteraad, dat het frequent confidentialiteit afdwingt van het bestuur, dat het vragen van zijn huurders onbeantwoord laat? Tenzij dan om doelbewust stadseigendommen bijna ongemerkt in de vitrine te zetten, zodat de vastgoedscene in stilte en snel zaakjes kan doen, en dat vaak als enige bieder.

Uitverkoop van onze stad? Stadseigendommen op de Meir zoals de Stadsfeestzaal en de Handelsbeurs waren ooit locaties voor boekenbeurzen, recepties, feesten en trouwpartijen van iedereen. Wat is er van geworden? De stad is een soldeke geworden.

Het sociaal weefsel van een stad? Emmanuel de Bom, sinjoor, auteur, bibliothecaris en journalist, gaf ons in 1935 een gouden raad: “De stad is een sociaal weefsel, geen verzameling van gebouwen, maar van leven.”

Hebben we goed geluisterd? Hadden we er aandacht voor? In de eeuwenoude meditatietuin van het Begijnhof – nu het ‘Hofje der Poëten’ – staat niet alleen een moerbeiboom. Naast perenbomen staat er bij een bankje ook een geliefde appelboom. Volgens ‘StadsPeter’ Holvoet-Hansen is het niet uitgesloten dat Adam en Eva hier de verboden appel hebben verorberd. Het fijne gedicht van vrije stadsdichter Lies Van Gasse zal in de tuin van het Begijnhof ten gehore worden gebracht op 21 april om 16.30 uur. Het actiecomité Stop Uitverkoop Antwerpen neemt deel aan de oorverdovende stilte. Een stilte voor de storm?

Dit opiniestuk van Johan Bijttebier, Paul Harding, Peter Veltmans, Saar van de Leest en Katrien Hellemans, namens het actiecomité Stop Uitverkoop Antwerpen, verscheen eerder in de krant De Standaard.