OPINIE. "Er gaat in Vlaanderen al jaren veel te weinig geld naar openbare werken" (Herman Matthijs)

Het viaduct van Vilvoorde, een belangrijk deel van de Brusselse noordelijke ring, wordt gerenoveerd over een periode van liefst acht jaar. Aangezien de lengte van dit viaduct 1700 meter bedraagt, komen we uit op 212 meter per jaar. Men zou zo waar gaan denken dat de processie van Echternach een F1-wedstrijd is in vergelijking met de slakkegang-aanpak van dit renovatiedossier. Enkele bedenkingen.

Het viaduct van Vilvoorde van de Brusselse ring is dagelijks voor tienduizenden bestuurders een deel van hun traject op weg naar het werk, de vakantieverblijven aan de zee, de luchthaven enzoverder. Dit viaduct werd gebouwd in de periode 1974-1978, de aangekondigde renovatie zal acht jaar duren. Met andere woorden, de aanleg van dit viaduct ging dubbel zo snel dan de huidige geplande renovatie.

De volgende acht jaar mag de al zwaar belastingbetalende Vlaming zich verwachten aan uren file op dit deel van de ring. Voorbeeld: voor personen komende ten westen van Brussel met als bestemming de luchthaven Zaventem wordt het een martelgang. De concurrerende luchthavens zoals Lille, Charleroi-Brussels South, Maastricht, Eindhoven en anderen zullen zich in de handen wrijven. Ook de tocht vanuit het oosten naar de Noordzee wordt een verspilling van tijd.

Op de west-oost-as in Vlaanderen zijn er maar twee mogelijkheden. Ofwel rijdt u langs de Antwerpse ring ofwel via de Brusselse ring. Beide strategische autostrade-ringen zijn een pure Vlaamse bevoegdheid. De werken aan de Antwerpse ring moesten al tien jaar geleden klaar zijn geweest en op heden kan niemand vertellen wanneer dat eens ooit eens het geval zal zijn.

Zo komt men bij het feit dat men nooit werk heeft gemaakt van een derde west-oost autostrade in Vlaanderen (bijvoorbeeld een aftakking rond Aarschot, zo verder ten noorden van de luchthaven Zaventem met aansluiting op de E19, dan naar de A12 om dan ergens aan te sluiten op het bestaande autostradenetwerk in de omgeving van Aalst).

Zeker voor een logistiek industrieel gebied als Vlaanderen is het economisch meer dan essentieel dat er goede én snelle autostradeverbindingen zijn tussen het westen en het oosten van het land. Zoals ook tussen noord en zuid. De huidige dagelijkse fileproblemen rond Antwerpsen en de Brusselse ring zullen toekomstige investeerders zeker doen afhaken.

Uiteraard houdt dit alles ook verband met de budgettaire prioriteiten van de huidige en de vroegere Vlaamse regeringen. Jaarlijks komt er aardig wat geld vrij voor onderwijs (17,5 miljard euro in 2023), welzijn en volksgezondheid (15,9 miljard) en op een vijfde plaats in de lijst der begrotingsuitgaven vindt men openbare werken (5,1 miljard euro in 2023). Van dit laatste bedrag gaat dan nog bijna één miljard naar het openbaar vervoer. De Vlaamse wegeninfrastructuur blinkt al jaren uit in niet geweldig onderhoud, laat staan modernisering. Met andere woorden, er is al jaren een onder-budgettering met betrekking tot de openbare werken in het rijkste deel van dit federale koninkrijk.

De Vlaamse volksvertegenwoordigers zouden dan ook beter in een extra zitting samen komen om onder de glazen koepel van hun Parlement eens kritisch de langdradige renovatie van het viaduct van Vilvoorde te bespreken. Alle Vlamingen kennen het viaduct van Vilvoorde en voor tienduizenden van hen wordt de renovatie een dagdagelijkse nachtmerrie.

Als men de huidige planning zou aanhouden dan is deze renovatie pas gedaan in 2032 en zijn we twee Vlaamse regeringen verder. Tegen die tijd zijn er al vele personen gepasseerd als Vlaams Minister van openbare werken of begroting. Niemand zal nog een zicht hebben op de werkelijke kostprijs van deze renovatie.

Conclusie

De huidige openbare werken verlopen te traag, zijn zeer inefficiënt, hebben geen duidelijke kosten-baten analyse en wegen op de economische toekomst alsook de welvaart van de bevolking. De huidige Vlaamse regering zou best dit probleem snel aanpakken. Mijn vrees is dat er misschien pas iets zal mee gebeuren na de Vlaamse regeringsvorming als gevolg van de stembusslag van 9 juni 2024.

Herman Matthijs is econoom en hoogleraar openbare financiën aan de Universiteit Gent en Vrije Universiteit Brussel. Dit opiniestuk verscheen eerder in Knack.