OPINIE Joke Buijs: Draag beter zorg voor àl ons waardevol erfgoed

Mag de kwestie Boerentoren de start worden van een lang en intensief debat over onze hedendaagse monumentenzorg, dat hoop ik vurig!

En dat de uitkomst van dit debat in eerste instantie de verantwoordelijkheid van eenieder van ons (beleidsmaker, architect, bouwheer, burger) aanwakkert om beter zorg te dragen voor ons erfgoed, niet alleen voor de grote monumenten, maar ook en misschien vooral voor ons lokaal waardevol erfgoed. Dat type erfgoed dat kleinschalig is, vandaag nog veelvuldig voorkomt én de waardevolle context van onze historische steden en dorpen vormt. Maar waar buiten enkele stedelijke en intergemeentelijke erfgoeddiensten weinigen van lijken wakker te liggen.

Want waar ik durf geloven dat het met de Boerentoren wel goed komt, geloof ik dat steeds minder als het over onze historische stad- en dorpskernen gaat. Willen we nu echt enkel iconen overhouden in een voor altijd verknoeid historisch stadslandschap?

Lokaal waardevol erfgoed is vaak niet beschermd en dus weerloos, maar draagt wel enorm bij aan de kwaliteit van onze bebouwde en open ruimte én aan ons welzijn. En toch, hoewel dat type erfgoed misschien wel de essentie van duurzaamheid vormt, plegen we er dagelijks kaalslag op “omdat we moeten verduurzamen”. Te weinig wordt dit type erfgoed in rekening gebracht tijdens gesprekken over stadsontwikkeling en kernversterking. De druk op sloop of onzorgzaam/kwaliteitsloos verbouwen van waardevolle gebouwen was nog nooit zo groot.

Misschien kunnen we het daar de komende jaren over hebben? Hoe transformeren we onze historische steden en dorpen naar klimaatrobuuste omgevingen zonder verlies aan de vele kwaliteiten die erfgoed met zich meebrengt? En echt waar, buitenisolatie kan toch echt niet het enige antwoord blijven?

Als de context goed zit, komt het met die iconen toch ook wel goed?