OPINIE (Joris Dehennin): "Hout als bouwmateriaal, en de hardnekkige vooroordelen die eraan verbonden zijn"

Hout wordt al duizenden jaren lang als bouwmateriaal gebruikt. De laatste eeuwen werden echter gekenmerkt door de opkomst van materialen als staal, beton en baksteen, waardoor hout in bepaalde regio’s van de wereld minder vaak gebruikt werd voor constructies. Het vervangen van hout door dit soort koolstofintensieve materialen heeft een zware impact op onze planeet. Stilaan groeit het besef dat het zo niet verder kan, en dat een vergroening van de bouwsector zich opdringt. In deze optiek is het dan ook logisch dat de sector gaat teruggrijpen naar het hernieuwbare, koolstofneutrale bouwmateriaal waar het onbewust al duizenden jaren ervaring mee heeft, zijnde hout.

Hoewel er dus opnieuw meer en meer gebouwd wordt in hout, zijn er toch een aantal hardnekkige vooroordelen aan dit bouwmateriaal verbonden, die volgens ons best de wereld zouden worden uitgeholpen. Ongetwijfeld de meest voorkomende vraag die ons gesteld wordt is of een houten gebouw wel voldoende brandveilig is. Het korte antwoord op deze vraag is ja. Al is het natuurlijk wel iets complexer dan dat.

Brandreactie en brandweerstand

Net zoals vorige week ook aangegeven door Ir. Arne Ingelbrecht (FESG) in zijn opiniestuk, is het vooreerst belangrijk een verschil te maken tussen brandreactie en brandweerstand. De brandreactie van een materiaal geeft weer in welke mate dit materiaal bijdraagt aan de eerste fase of initiële ontwikkeling van een brand. De brandreactieklasse geeft naast de mate van brandbaarheid van het beschouwde materiaal ook informatie weer over de vorming van rook en druppelvorming. Hoewel er zogenaamde ignifuge behandelingen mogelijk zijn die de brandreactieklasse van hout drastisch kunnen verbeteren, zal het niet mogelijk zijn om hout onbrandbaar te maken. Er zijn dus een aantal plaatsen zoals liftkooien of andere evacuatiewegen waar hout niet zichtbaar zal kunnen worden toegepast. Op deze plaatsen zal het dus voldoen om hout af te dekken door een niet brandbaar materiaal, zoals een gipskartonplaat of andere. Een houten structuur kan dus zeer eenvoudig en goedkoop beschermd worden en zal op deze manier voldoen aan de gestelde brandreactie-eisen.

De brandweerstand van een materiaal of structuur geeft onder andere aan hoe lang de structuur stabiel zal blijven tijdens een volledig ontwikkelde brand. Wanneer hout wordt blootgesteld aan vuur zal het oppervlakkig verkolen. Deze verkoolde laag doet dienst als een sterke thermische isolator, waardoor het onderliggende hout beschermd wordt. Deze snelheid van verkoling is voor hout constant, wat het brandgedrag van een houten wand of balk uitermate voorspelbaar en berekenbaar maakt. Er kan dus perfect met de brandweerstand van een houten structuur gespeeld worden door de houten secties te verkleinen of te vergroten.

De conclusie luidt dat een houten gebouw zowel op reglementair als op technisch vlak perfect brandveilig ontworpen en gebouwd kan worden.

De snelheid van verkoling is voor hout constant, wat het brandgedrag van een houten wand of balk uitermate voorspelbaar en berekenbaar maakt.

Houthoogbouw in de lift

Onder meer doordat de houtsector wereldwijd een zeer dynamische en innovatieve sector is, wint houtbouw sterk aan populariteit in alle segmenten, eveneens in België. Over de ganse wereld kan je hoogbouwconstructies terugvinden met ofwel een hybride hout-beton structuur, ofwel zelfs volledig uit hout. De reden waarom dit nu wel mogelijk is en vroeger niet, is de inburgering van een aantal innovatieve materialen zoals gelijmd gelamelleerd hout of CLT-panelen (Cross-Laminated Timber). Door deze zeer performante materialen te gebruiken, en verschillende houtbouwsystemen met elkaar te combineren kan bijna eender welke constructie ontworpen worden.

Met de bouw van de eerste Belgische houten hoogbouwprojecten (Astor-toren in Geel, en hybride woontoren in Antwerpen) lijkt ook in ons land het startschot gegeven te zijn voor houthoogbouw. Deze projecten zijn pioniers in de démarche voor de vergroening van de bouwsector, en de verlaging van de carbon footprint van grote gebouwen. Desalniettemin blijkt het vooroordeel dat houten constructies niet brandveilig kunnen zijn zeer hardnekkig, zoals te lezen in de aankondiging van de houten woontoren in de Antwerpse wijk Nieuw Zuid. De Belgische houtsector blijft zich actief inspannen om architecten, projectontwikkelaars, brandweerkorpsen en andere partijen te voorzien van correcte technische informatie en oplossingen, om zo de groene revolutie in de bouwsector mogelijk te maken. We hebben voorbeelden uit het buitenland, we hebben de technische oplossingen en gespecialiseerde studiebureaus, het is tijd dat we mee op de kar springen.

Joris Dehennin is technisch houtadviseur bij Hout Info Bois, het centrum voor technische informatie over het materiaal hout in België.