OPINIE. ‘Schoolgebouwen hebben meer potentieel dan enkel school te zijn’ (Julie Vermoortel, B2Ai)

Als het van de Vlaamse regering afhangt, moeten scholen hun infrastructuur verplicht openstellen voor externe verenigingen. Op die manier wil de regering verenigingen en lokale besturen een helpende hand toereiken bij hun zoektocht naar ruimte. Het goedgekeurde decreet – dat nog moet gestemd worden in het parlement – botste op heel wat kritiek.

Dat is jammer. We zouden moeten evolueren naar Brede scholen, een overkoepelende samenwerking tussen diverse partijen die gericht zijn op kinderen en jongeren. Het doel van de samenwerking is het vergroten van de ontwikkelingskansen van ieder kind of jongere. Het resultaat is een begeesterde ruimte waar jonge mensen de fundamenten vinden om later sterk in het leven te staan.

Als architect kunnen we met infrastructuur inzetten op maximale Brede scholen. Neem als voorbeeld kwetsbare jongeren in de B-stroom die vaak schoolmoe het systeem verlaten. Het is belangrijk deze jongeren perspectief te geven. Heel vaak zijn het potentieel goede stielmannen of vakvrouwen. Toon deze groep dat er plaats voor hen is in de maatschappij door de maatschappij in de school te brengen.

Durf

We moeten met ons allen durven ruimer te denken. En het grotere plaatje voor ogen houden. Slechts 182 dagen per jaar – of 50 procent van de tijd – moeten leerlingen in Vlaanderen naar school. Laat de school net een plek zijn waar iedereen van het gezin het half jaar leegstand kan invullen. Een noodzaak gezien de steeds schaarsere ruimte enkel kostbaarder wordt en de plaatselijke toneelvereniging of snit en naadclub met de handen in het haar zit en vreest voor zijn voortbestaan. Het mag dan ook duidelijk zijn: de huidige manier van schoolinfrastructuur gebruiken is niet meer houdbaar. De duurzame toekomst van onze welvaart zit in maximaal ruimtelijk rendement van onder meer onze scholen, in tijd en ruimtebeslag. Om dat te bereiken is een slimme investeringsplanning absoluut noodzakelijk. Investeer niet in de korte termijn, maar werk toe naar een ‘Greater Good’. Denk als architect mee met schooldirecties of -koepels, luister naar de noden en reik oplossingen op maat aan die verder gaan dan de vraagstelling.

Veilige thuis

Als steden, gemeenten en verenigingen de middelen niet hebben om een betaalbare locatie aan te reiken of te vinden, dan zijn schoolgebouwen immers het perfect waardige alternatief. Dat bewijst de gloednieuwe Egied van Broeckhovenschool in Molenbeek. Op 1 september verwelkomt de nieuwe jezuïetenschool de eerste lichting van zo’n 100 leerlingen. De reconversie van de voormalige brouwerij Vandenheuvel ambieert meer te zijn dan schoolinfrastructuur. Het project wil een schakel vormen tussen de school, de stad en de maatschappij. In deze Brede school krijgt de Brussels Boxing Academy een vaste stek. De sportclub is al jaren vragende partij voor een vaste locatie en houdt de jongeren uit de zogenaamde moeilijke wijken van de straat. De Egied van Broeckhovenschool is een schoolvoorbeeld van wat een Brede onderwijsinstelling moet zijn: een plaats waar lesgegeven wordt, maar die vooral jong en oud met elkaar verbindt en inzet op de sociale cohesie. Een veilige thuis. En daar heeft iedereen baat bij.

Elkaar sterker maken

Een school laten interageren met natuur, buurt, culturele, sport- en/ of zorginfrastructuur creëert een sterke band met de maatschappij. Een sterke, multifunctionele school maakt een gemeenschap alleen maar sterker en vice versa. Laat dit een warme oproep zijn aan steden, dorpen, bedrijven, vzw’s en buren om de hand te reiken naar scholen om samen mee te bouwen aan hechte gemeenschappen. Door te investeren in scholen die zich nog meer open stellen voor de buurt, investeer je in jeugd die gemotiveerd is, in ouders die betrokken zijn. Zo laat je geen mooie initiatieven, verenigingen en sportclubs verloren gaan. Zo verlies je geen generaties, die ongetwijfeld barsten van het talent. Zo breng je mensen binnen een gemeenschap samen.

Kunnen we als architecten alle uitdagingen van het onderwijs mee helpen op te lossen? Zeker niet. Maar maak samen met directie en bestuur duurzame en Brede schoolplannen op langere termijn. Hou rekening met de steeds schaarsere ruimte, die volop gecommercialiseerd en zo ontoegankelijk voor de jeugd wordt. Laat het decreet niet kortzichtig straffen door subsidies te ontzeggen. Werk samen, in stappen, tot alle schakels wel kunnen passen. Denk verder dan in termen van onderwijs. Probeer gemeenschappen met scholen sociaal te verweven en haal zo meer uit je school. Zo wint iedereen op het einde van de rit.

Julie Vermoortel is partner & architect Scholen bij B2Ai.