Opinie: Uplace: over welke cijfers en welk complex gaat het nu? (Marc Dubois)

"Iedereen weet dat je met cijfers alles kan bewijzen. Een dag vóór het debat in het Vlaams Parlement verscheen een studie van het bureau ANTEA waarin dat er geen verkeersproblemen zullen zijn op de Brusselse Ring na de bouw van dit mega winkelcomplex. Met het vooruitzicht van 8 miljoen bezoekers per jaar is dit totaal naïef, dit is geloven dat Sinterklaas bestaat. Tot verbazing van velen deed dit studiebureau dit onderzoek in opdracht van de Vlaamse Overheid en werkt ANTEA ook in opdracht van de initiatiefnemer Uplace. Voor de ene is dit een evidente aangelegenheid, terwijl anderen dit beschouwen als belangenvermenging. Alles begon met de verwarring tussen de begrippen wat een convenant is en hoe deze tot een eventuele bouwvergunning leidt. De enen zien de convenant voor de grondsanering als een stap, de eerste deel van een beloofde bouwvergunning. Anderen beschouwen de convenant als iets dat volledig los staat van een vergunning voor een megacomplex. Echt voer voor advocaten! Cijfers bij overvloed om de impact op de mobiliteit, de gezondheid en de werkgelegenheid te bewijzen, zowel in positieve als negatieve richting. Terwijl de Vlaamse Regering pleit voor een beleid om centrumverdichting te promoten, gaat zij een vergunning geven aan Uplace die juist het tegenovergestelde gaat bewerkstelligen. 

Wat voor het gebouw wordt het nu? Is dit wel het project dat men in de media heeft gepresenteerd? Of is er ook hier manipulatie aan de hand? In De Standaard van 14 februari “Vlaamse regering geeft fiat aan Uplace” staan twee foto’s, een algemeen zicht en een detail van het centrale plein. De basisvorm is een cirkelstructuur, een keuze waarmee gezocht werd naar een sterk en verleidelijk beeld om de tegenstanders te overtuigen dat het geen banaal geheel zal worden maar dat vertrokken wordt van een sterk concept. Dit beeld van de “Uplace ster” werd steeds hernomen zonder de vraag te stellen of dit wel het project is dat men wil optrekken. Zelfs GAL herneemt in de KNACK van 18 februari j.l. de stervorm in zijn tekening. 

In De Morgen van 16 februari met als titel “Uplace beslist? En toch gaat de strijd door” zijn twee foto’s geplaatst: “VOOR” een beeld van het lege terrein met op de achtergrond het viaduct van Vilvoorde en een beeld “NA”. Van een elegante stervorm valt niets meer te bespeuren. Het is een banale groepering van volumes met aan de kant Brussel een compleet gesloten buitengevel. Op het dak een blauwe slinger die ongetwijfeld moet fungeren als een esthetische opsmuk operatie.

Wie even de website bezoekt van het architectenbureau Jaspers-Eyers Architects, de ontwerpers van Uplace, zal tot de vaststelling komen dat de stervorm niet te bespeuren valt en dat het project een aaneenschakeling is van volumes zonder veel verbeelding. Dit bureau heeft zeker expertise om investeerders te overtuigen dat men winkelcomplexen kan bouwen, maar of dit interessante projecten zijn is een andere aangelegenheid. Jaspers & Co zijn de ontwerpers van het winkelcentrum in Wijnegem en ook van het shopping centrum Mediacité in Luik. Dit project verpletterende de gehele omgeving en om de banaliteit van de bouwvolumes wat te verbergen werd de designer Ron Arad ingehuurd om een rode loper in het dak van de publieke ruimte aan te brengen. Dit is wat design echt niet moet doen, een maquillage van bedenkelijk niveau aanbrengen en dit gepresenteerd als een gedurfde artistieke bijdrage. Dit komt in de media en de rest mag men best vergeten. De wijze waarop bijvoorbeeld Robbrecht & Daem het winkelproject Kortrijk K inpasten in het stedelijk weefsel is van een compleet andere orde. Men moet zelfs geen architectuurcriticus zijn om dit onderscheid te zien! 

Wie het animatiefilmpje op tv zag (VRT Nieuws van 24 februari) zal zich vermoedelijk weinig vragen stellen hoe het project er werkelijk zal uitzien. Is dit wel het project in Vilvoorde? Wie dit filmpje maakte, het architectenbureau of de investeerder, weet ik niet. Of dit beelden zijn van het project met de stervorm of van wat men nu wil bouwen is ook onduidelijk. Wie aandachtig de opbouw van dit winkelcomplex bekijkt komt tot de vaststelling dat de winkelstraten overspannen worden met een uiterst lichte structuur en dat het dak zijdeling open is. Kan men zich dit even voorstellen in ons klimaat? De noordwesten winden die voor wat afkoeling zorgen in dit winkelcomplex! Het zijn beelden om de mensen te laten dromen, om bedrijven over de streep te halen om te investeren of te huren in dit complex. De realiteit is echter anders. Voor de goede zaak mag men bedriegen, zal de ontwerper van dit filmpje hebben gedacht. Even een Californisch accent om de werkelijkheid te verdoezelen. 

Als men niet is staat is om een concreet project te visualiseren, dan kan en mag men toch de vraag stellen naar andere, vele onduidelijkheden in dit dossier. Het lijkt er meer en meer op dat de angst voor schadevergoeding die men kan oplopen door onduidelijke afspraken rond de convenant het enige motief is waarom de Vlaamse Regering haar ja woord gaf."