Oude Dokken in Gent en Kalkense Meersen zijn beste publieke ruimten van Vlaanderen

“Met de Prijs Publieke Ruimte willen we overheden aanmoedigen om te investeren in een aangename, veilige, duurzame en veerkrachtige leefomgeving”, vertelt juryvoorzitter Jan Vilain (Infopunt Publieke Ruimte). “De inrichting van de openbare ruimte helpt mee oplossingen bieden voor bijvoorbeeld het verbeteren van buurtkwaliteit, het verbinden van burgers, het verhogen van verkeersveiligheid, het versterken van biodiversiteit of het temperen van klimaateffecten. Door te investeren in publieke ruimte, kan een stad of gemeente dus ook andere beleidsdoelstellingen realiseren.”

De vijftiende projectoproep Publieke Ruimte leverde 56 inzendingen op. In de categorie ‘landelijke projecten’ nomineerde de jury naast de Kalkense Meersen ook de herinrichting van de Alsembergse Beemd in Beersel en de Eendenkooi in Berlare. De betrokken gemeentebesturen werkten hiervoor samen met de Vlaamse Landmaatschappij. In de categorie ‘stedelijke projecten’ gingen de nominaties naar de Antwerpse Tuinstraten, het landbouwpark ‘Tuinen van Stene’ in Oostende en de Oude Dokken in Gent.
 

Kalkense Meersen

De Kalkense Meersen in Laarne en Wichelen werden door de Vlaamse Milieumaatschappij en het Agentschap Natuur en Bos samen met de betrokken gemeenten omgevormd van een drooggepompt landbouwgebied in een levend meersenlandschap. Het ontwerp was in handen van Servais Engineering Architectural. Een opnieuw opengelegde oude Scheldemeander is de blikvanger in de open ruimte. “Dit is een toonbeeld van toekomstgerichte landschapsinrichting. Grootschalige ingrepen zijn noodzakelijk om onze contreien te wapenen tegen klimaatverandering, verdroging en teloorgang van biodiversiteit. Het weren van sluipverkeer en de aanleg van een nieuwe voetgangers- en fietsersbrug brachten het landschap tegelijk op mensenmaat. Qua omvang een atypische publieke ruimte maar net daardoor één die een ijkpunt moet zijn voor de benadering van openruimtegebieden in Vlaanderen”, licht Jan Vilain toe.

Bernard De Potter, Administrateur-Generaal van de Vlaamse Milieumaatschappij, reageert opgetogen: “We zijn heel blij met deze prijs. De inrichting van de Kalkense Meersen toont aan dat de Blue Deal niet enkel een beleidsdocument met fraaie intenties is, maar ook concreet in de praktijk gerealiseerd wordt. Dit is natuurlijk het resultaat van de samenwerking tussen verschillende partners op het terrein. We zijn ervan overtuigd dat het project een bron van inspiratie zal vormen voor anderen die soortgelijke initiatieven willen ontwikkelen.“

Jos Rutten, Administrateur-Generaal van het Agentschap voor Natuur en Bos, vult aan: "Het Agentschap voor Natuur en Bos is vereerd met deze prijs. We beschouwen deze erkenning als een beloning voor onze jarenlange inzet om meer en betere natuur voor iedereen te realiseren. We stellen vast dat deze natuurrealisatie die tegelijkertijd ook bijdraagt aan het oplossen van de klimaatproblematiek (onder meer vastleggen van CO2, herstel watersysteem), door de jury geapprecieerd wordt en dat doet deugd. Het is een extra stimulans om op de ingeslagen weg van klimaat-robuuste natuur verder te gaan." 
 

 Oude Dokken in Gent

De Oude Dokken strekken zich uit van Dampoort tot de Muidepoort. Het voormalige havengebied ontwikkelt zich tot een levendige nieuwe stadswijk. “De omvorming van een verlaten havengebied in een levendige nieuwe stadsbuurt gebeurde met respect voor het verleden van de plek. Havenerfgoed zoals kranen, kademuren en treinsporen vormt het decor voor een brede boulevard waar nieuw groen en recreatieve functies op een harmonieuze manier zijn geïntegreerd. De jury heeft boendien veel lof voor de integratie van toegankelijkheid en ontharding”, motiveert Jan Vilain de keuze van de jury.

Naast de prijs van de jury kon ook het brede publiek een stem uitbrengen op de zes genomineerde projecten. Heel wat betrokkenen zorgden voor een brede communicatie en konden 3194 mensen mobiliseren om hun favoriete project naar voor te schuiven. Net zoals vorig jaar sleepte de stad Gent ook deze keer de meeste stemmen in de wacht.

Het Kapitein Zeppospark is een ontwerp van het Departement Stedelijke Ontwikkeling van de Stad Gent. Studiebureau Lobelle stond in voor het uitvoeringsdossier en de werfopvolging. Stramien was verantwoordelijk voor het ontwerphandboek voor de kaaien. 

Burgemeester Mathias De Clercq is bijzonder trots op dubbele overwinning: “Aan de Oude Dokken geven we het rijke verleden van Gent een nieuwe toekomst. Wonen, werken en ontspannen aan het water komen er op een natuurlijke manier samen. Met veel aandacht voor aantrekkelijke publieke ruimte om elkaar te ontmoeten en onze stad ten volle te beleven.”

“Gent heeft er met de Oude Dokken een kwalitatieve publieke ruimte bijgekregen waar de aandacht voor ons industrieel erfgoed, noodzakelijke ontharding en vergroening en ruimte voor mensen een plek vinden. Deze prijs is een stimulans om op hetzelfde elan verder te doen”, reageert Filip Watteeuw, Schepen van Publieke Ruimte

Astrid De Bruycker, Schepen van Openbaar Groen, voegt daar aan toe: “Dit is een mooie onderscheiding maar de echte erkenning krijgen we van de Gentenaars. Zij sloten immers, na inspraak van de buurt doorheen het hele traject van heraanleg, het park, het strand en de verlaagde kade met rolstoeltoegankelijke helling meteen in het hart door er massaal naartoe te komen.”
 

Blauwdruk voor de toekomst

“Als we terugblikken op de eerste projectoproep Publieke Ruimte in 2008, dan is onmiskenbaar een evolutie in het denken over publieke ruimte merkbaar”, stelt Jan Vilain vast. De jury is ervan overtuigd dat deze trend zich zal doorzetten en versnellen, en ziet de nominaties voor de Prijs Publieke Ruimte 2022 als trendsetters voor de komende vijftien jaar en heeft een wensbeeld voor ogen waarvan de kiemen vandaag aanwezig zijn. De juryvoorzitter klinkt hoopvol: “Met de Antwerpse tuinstraten als voorbeeld kan Vlaanderen tegen 2037 1500 tuinstraten tellen waarvan de helft in de centrumsteden. Naar analogie met de Oude Dokken moet elke plek van morgen verder evolueren uit de plek van gisteren. Er zullen niet enkel Tuinen van Stene zijn maar ook landbouwparken van De Panne tot Maaseik: de korte keten die we de voorbije decennia verwaarloosd hebben, verdient herwaardering. Natuur, zachte recreatie en waterbuffering bij elke woonkern staan in 2037 evident bovenaan de agenda van alle lokale besturen en die vinden daarvoor inspiratie in de Alsembergse Beemd en de Eendenkooi van Berlare. En overal in Vlaanderen zullen in de komende vijftien jaar landschappen worden geherwaardeerd met het Speerpuntgebied Kalkense Meersen als lichtend voorbeeld. Zulke grootschalige ruimten zijn hard nodig in de strijd tegen verdroging en klimaatverandering, en zijn tegelijk ook een oase van luwte voor wie er nood aan heeft.”

Infopunt Publieke Ruimte is het kenniscentrum en netwerkorganisatie voor publieke ruimte vn de Voetgangersbeweging vzw. De organisatie vertegenwoordigt meer dan 170 organisaties van de Vlaamse overheid, beroepsfederaties, steden en gemeenten, studiebureaus en fabrikanten, opleidings- en onderzoeksinstellingen die actief zijn op gebied van openbare ruimte in Vlaanderen en Brussel.