Oudste zwembad van Brussel heropent deuren na totaalrenovatie door AAC Architecture

Het gemeentelijk zwembad van Elsene, gebouwd in 1904, was toe aan een grondige renovatie. Niet alleen om te voldoen aan de huidige normen op het gebied van comfort, hygiëne en toegankelijkheid, maar ook om het zijn oude glorie terug te geven en het gebouw energiezuiniger te maken. Het duurde vier jaar om dit architecturale juweeltje in zijn oude glorie te herstellen. Zodra je het gebouw binnenstapt, twijfel je er niet aan dat het wachten de moeite waard was. De charme van vroeger is intact gebleven, met alle comfort, toegankelijkheid en licht dat je van een hedendaags zwembad kan verwachten.

Symmetrische bochten

Het gebouw werd omwille van zijn grote erfgoedwaarde in 2007 op de monumentenlijst gezet, wat betekent dat historisch elementen zorgvuldig werden gerestaureerd. De prachtige reliëftegels uit 1900 werden opgekuist en hersteld. Te zwaar beschadigde tegels werden door ambachtslieden nagemaakt: het resultaat is prachtig en zal zowel zwemmers als liefhebbers van erfgoed versteld doen staan. Ook de bodem van het zwembad, die nu zoals vanouds bedekt is met zwart-witte tegels, is een prachtig zicht.

Tijdens de werkzaamheden deed men ook een interessante ontdekking: toen de achterste muur van de kuip, die na de bouw van het zwembad werd toegevoegd, werd verwijderd, bleek dat de achterliggende wand twee symmetrische bochten vormt. Een uniek kenmerk in België.

Houten plafondbekleding

Bij dit soort projecten is het de uitdaging om te moderniseren zonder de originele kenmerken te veranderen. De meest opmerkelijke elementen, zoals de gevel, de centrale hal, de filterruimte en de zwembadhal, werden in hun oorspronkelijke staat hersteld. De typische cabines rond het zwembad uit de jaren 1900 zijn bewaard gebleven.

Het glazen dak boven het gebouw lekte, dus werd het volledig vervangen door een daklicht met driedubbel glas, dat energiezuiniger is. Delen van het daklicht kunnen ook open om te voldoen aan de nieuwste brandnormen en om 's nachts voor natuurlijke ventilatie te zorgen. De houten plafondbekleding voegt warmte en licht aan het geheel.

Hedendaagse normen

Hoewel alles in het werk is gesteld om de charme van dit historische zwembad te behouden, zijn bij de renovatie ook de praktische aspecten en de toegankelijkheid verbeterd. Er is nu een ingang aan de linkerkant van het gebouw die toegankelijk is voor mensen met beperkte mobiliteit. Een lift geeft toegang tot de cabines en het gloednieuwe voetbad op hetzelfde niveau. Voor rolstoelgebruikers is er een tewaterlatingsstoel geïnstalleerd om hen veilig in het zwembad te helpen.

Op energie te besparen werden de verwarmings- en ventilatiesystemen volledig vernieuwd, met inbegrip van nieuwe luchtbehandelingskasten en een warmtekrachtkoppelingssysteem. Deze techniek maakt het mogelijk om gelijktijdig elektriciteit en warmte te produceren. Een motor, aangedreven door één brandstof, produceert elektriciteit. De beweging van de motor genereert warmte, die door een warmtewisselaar wordt teruggewonnen om het water in het zwembad en de sanitaire voorzieningen te verwarmen.

Akoestisch comfort

In de bestaande uitbreiding van het gebouw werd een multifunctionele ruimte ingericht voor opleidingen. Daarnaast zijn er vier nieuwe kleedkamers voor groepen (waaronder scholen) gecreëerd dankzij de bouw van een nieuw volume dat ook plaats biedt aan nieuwe technische ruimtes in de kelder.

Op het gebied van hygiëne is de circulatie in de gebouwen herzien om de zones voor “schoenen” en “blote voeten” duidelijk van elkaar te scheiden. Het akoestisch comfort is ook verbeterd met de installatie van een verlaagd akoestisch houten plafond in het zwemgedeelte.

Technisch hoogstandje

In 1904 was de bouw van het zwembadreservoir een technisch hoogstandje, dankzij François Hennebique. Deze Franse ingenieur, die al bijna 20 jaar in Brussel woonde, had een nieuwe constructietechniek geperfectioneerd op basis van gewapend beton, waarvoor hij enkele jaren eerder (1892) een patent had aangevraagd.

Hennebique was verantwoordelijk voor het eerste gebouw in gewapend beton in Parijs, de dokken van Manchester, de tribunes van de renbaan van Longchamp, de structuur en de trappen van het Petit Palais in Parijs... en het zwembad van Elsene. De restauratie van dit deel van ons erfgoed vereiste een heel bijzondere expertise.