Park Piot: van grijs naar groen, van troosteloos naar beleving

In 2013 stelde de raad van bestuur van het Heilig Graf een studiebureau aan om een masterplan op te stellen voor de hele site Patersstraat. Op basis van dat plan wordt de campus in verschillende fases gerestaureerd en aangepast aan de huidige onderwijsnoden. Het masterplan kreeg een boost toen de school een Vlaamse subsidie in de wacht sleepte voor een onthardingsproject. De recreatiezone aan de kant van de Baron du Fourstraat kreeg een grondige make-over en werd getransformeerd tot een aangenaam, natuurlijk plein. De naam Park Piot is een knipoog naar Sma Beata Brabants, een kleine maar dappere zuster die de bijnaam ‘Piot’ kreeg en maar liefst 42 jaar lang algemeen directeur was van de school.

De term metamorfose is in dit geval geen overdrijving: betonnen klinkers ruimden plaats voor een groen voorplein, niet-energiezuinige gebouwen werden afgebroken en de geklasseerde gevels traden meer op de voorgrond. Het project omvatte ook de integratie van streekeigen groen, de ontwikkeling van biodiversiteit en een betere waterhuishouding. Door grotere bomen, struiken, gras en groen is het vandaag veel aangenamer op de speelplaats. Het park bestaat uit drie zones: een trappenzone die mogelijkheden biedt voor evenementen of optredens, een middenzone geschikt voor leer- en cateringactiviteiten en een zone voor leerlingen die rust zoeken.

Multifunctionele leer- en leefomgeving

Nadat de laatste zusters in 2012 het voormalige klooster het Heilig Graf verlieten, nam de school het beheer van de site in het midden van de stad en gelegen naast de school over. Niet veel later volgde een masterplan om de vijf hectare grote kloostersite nieuw leven in te blazen, klaar te maken voor de toekomst en te laten integreren in de school. Milo Keunen, stedenbouwkundig architect bij OM/AR architecten, licht toe: “De vrijgekomen ruimte bood opportuniteiten voor de creatie van een aangename en multifunctionele leef- en leeromgeving. De belangrijkste aandachtspunten bij de realisatie van deze open ruimte waren het herstellen van de zichtassen en het verhogen van de toegankelijkheid van de site door het gebruik van functionele circulatielijnen. Het resultaat is Park Piot, waarmee een waardevol stukje buitenruimte binnen de stad Turnhout is hersteld en als een groene oase opnieuw actief deel uitmaakt van het stadsweefsel.”

Karaktervol ontwerp

Bij de uitwerking van de plannen mocht Stradus actief meedenken bij de materialisatie van het ontwerp. “Door de creatieve toepassing van een reeks producten uit ons standaard assortiment slaagden we er samen in een bijzonder karaktervol ontwerp budgettair haalbaar te maken”, vertelt Pieter Maes. “De ontwerpers hadden een duidelijk idee en Stradus denkt zelf graag vanaf de prille beginfase mee met het bouwteam. Maatwerk is mogelijk, maar in eerste instantie zoeken we – om budgettaire redenen – steeds naar standaardoplossingen binnen ons uitgebreide gamma. De architect, bouwheer of aannemer komt met een idee tot bij ons, wij bieden mogelijke oplossingen aan en zo werken we samen naar het juiste resultaat. Vooral onze Lineo XL werd in dit project ruim toegepast voor het realiseren van de halfverharding en een natuurlijke overgang naar de groenzone. Onze vloerplaat met richtingloze antislipstructuur (RAS) werd op zijn beurt toegepast om een wandelpad te creëren en het solids-gamma bleek ideaal voor het realiseren van de betonnen zitelementen.”

“We hadden inderdaad een sterk beeld voor ogen dat past binnen een duidelijk vooropgestelde visie”, vult Milo Keunen aan. “De materiaalkeuze en de toepassing ervan spelen daarbij een grote rol gezien vorm, textuur en kleur een beeld mee karakter geven. Uiteraard was betaalbaarheid ook een belangrijk gegeven. Wij zijn dan ook heel blij dat we samen met Stradus door gebruik van standaardoplossingen uit hun gamma toch een ontwerp op maat van de site konden realiseren.”

Zowel esthetisch als functioneel

Een slimme mix van verhardingsmaterialen en straatmeubilair biedt in Park Piot tussen al het groen het antwoord op zowel esthetische als enkele functionele uitdagingen. Milo Keunen: “Park Piot kent drie zones: een actieve, een educatieve en een rustige zone die - in relatie tot de omliggende gebouwen - bij de behoeften van de school, de leerlingen of een breed gebruik passen. De zone rondom de geschakelde betonnen zitelementen, die je vindt tussen de verharde zone en de grasvlakte, doen dienst als een ruimte voor podiumkunsten. De zitelementen zelf worden daarbij ingezet als afgebakende tribune.”

Antwoord op waterproblematiek

Het park wordt deels getypeerd door zijn hellende karakter. Milo Keunen: “Brede boordstenen worden daarbij ingezet als speels en gangbaar lineair element om dit hoogteverschil te versterken. Daarnaast biedt de terrasvorming de nodige ruimte voor de leerlingen om te ontspannen en te genieten van het omliggende groen. Als groene oase binnen het stedelijk weefsel van Turnhout geeft het park ook een antwoord op de toenemende waterproblematiek. Belangrijk hierbij was voor de verharde stukken terrein te kiezen voor adaptieve materialen. Door het gebruik van groenbestrating in formaat 60x30x16 cm kan het water zoveel mogelijk infiltreren. Bovendien zorgt het voor een subtiele overgang naar de aanliggende gesloten betonstraatstenen in hetzelfde formaat en wordt er tegelijkertijd een draagvlak gecreëerd om een tijdelijk podium te plaatsen.”

Het ontwerp houdt duidelijk rekening met het rijkelijke patrimonium van het Heilig Graf. Milo Keunen: “Door de afbraak van een aantal schoolgebouwen kwamen enkele waardevolle gevels opnieuw in het zicht. Het ritme en de vorm van de vlakke vloerplaten 200x100 cm die – afgewisseld met een grasvoeg – als wandelpad de grasvlakte doorkruisen, zorgen ervoor dat deze gevels extra in de kijker worden gezet. Bovendien zorgt het voor een functionele verbinding waarbij het groene karakter behouden werd dankzij het doorlopende gras.”

Voor Stradus is Park Piot een waardevol referentieproject. “Het is bijzonder leuk om te zien dat er sinds de opening van het park gretig gebruik gemaakt wordt van de aangelegde betonnen infrastructuur. Rode draad doorheen het hele project was vergroening en prefab beton is een uitstekend product om die transitie mee vorm te geven. Ontharden betekent niet dat je beton volledig moet uitsluiten, die gedachte is vandaag gelukkig achterhaald. Er zal altijd een stukje verharding nodig zijn en prefab betonelementen versterken de harmonie tussen die verharding en het aanwezige groen”, besluit Pieter Maes.

Park Piot scoorde in 2023 een nominatie voor de Febe Elements Awards in de categorie Precast in Landscape.