Pieter T'Jonck stuurt aan op diepgaand debat over architectuur en stedenbouw

Duurzaamheid en duurzaam bouwen

Pieter T'Jonck: "De bouwwereld wordt op dit moment geconfronteerd met maatschappelijke ontwikkelingen die een diepgaande impact hebben op de ontwikkeling van het bouwen zelf. De meest dringende opgave daarbij is het streven naar een duurzamere manier van bouwen. Het meest evidente en bekende voorbeeld is dat gebouwen op vlak van energie zo goed als zelfvoorzienend moeten worden."

"Daar houdt het echter niet bij op. Evaluatietools als BREEAM en LEED tonen dat we ook in de selectie en de verwerking van bouwmaterialen en in de manier waarop gebouwen worden ingeplant in een ruimere context, veel meer factoren in acht moeten nemen dan vroeger om tot bouwwerken te komen die terecht het label duurzaam kunnen dragen. Dergelijke labels zijn echter niet zaligmakend. In sommige gevallen schieten zij tekort om uitzonderlijk goed presterende gebouwen te evalueren en van goede punten te voorzien."

Zero Technology Building

Pieter T'Jonck: "Een bekend voorbeeld van dat gebrek is het kantoorgebouw van het Oostenrijkse architectenbureau Baumschlager & Eberle. Het gebouw verbruikt zo goed als geen energie en is opgetrokken uit uiterst duurzame materialen, maar functioneert zonder kunstmatige ventilatie, gesofisticeerde verwarmings- en koelingssystemen, enzovoort. De opbouw is namelijk zo gebeurd dat al die technieken overbodig zijn. Het is niet alleen een Zero Energy Building, maar ook een Zero Technology Building. Daar kunnen dergelijke labels niet mee om.Het behoeft nochtans weinig betoog dat een gebouw zonder technieken extreem duurzaam is, al was het maar omdat er geen onderhoud, herstellingen, nazicht of inregeling vereist is."

"Waar labels ook amper bij stilstaan, is dat we misschien beter onderzoeken wat we met het bestaande patrimonium kunnen aanvangen. Nieuwe opgaves worden nu als vanzelf van nieuwe bouwwerken voorzien. Dat hoeft zo helemaal niet te zijn. Alleen vraagt zo'n alternatieve benadering ook een totaal andere opstelling van alle partners in het bouwproces, omdat het bestaande nog zelden tot de portefeuille van een eigenaar of ontwikkelaar behoort. Op schaal van grotere gebiedsdelen zoals stadswijken, steden of streken een vergelijk moeten worden gevonden om tot nieuwe ontwikkelingen te komen die het bestaande recycleren."

"Opgaves als deze veronderstellen van alle betrokkenen in het bouwproces een fundamenteel andere aanpak, gaande van ontwerpers, ingenieurs, producenten en ontwikkelaars tot kopers en gebruikers. Voor architecten begint dat al op de tekentafel. Zelfs voor ze beginnen te tekenen moeten ze eerst de brede context kunnen evalueren. Voor producenten en ontwikkelaar betekent dat dat ze veel meer op maat van specifieke vragen en situaties moeten nadenken."

Recycleren, renoveren, rethinking

Pieter T'Jonck: "A+ heeft zich in het verleden iets te vaak opgesloten in de eigen cocon van de goede architectuur en preekte zo te veel voor de eigen kerk. Dat kunnen en willen we ons niet meer permitteren. Niet dat we nu plots denken dat goede architectuur niet meer nodig is. Integendeel, we moeten op dit moment op zoek gaan naar andere ijkpunten om te bepalen wat we daar mee bedoelen. Een diepgaand debat over de richting die het uit moet gaan met het ontwerpen en het onderwijs is hoogst noodzakelijk. Vandaar dat we dit jaar alles in teken stellen van het voorvoegsel RE: recycleren, rehabiliteren, renoveren, rethinking, enzovoort."

"Er is echter meer aan de hand dan dat. Door de intense verwevenheid van alle partners in het bouwproces, moet A+ ook steeds vaker andere bouwpartners meenemen in de discussie. Het debat dat we voeren is uiteindelijk een debat over de plaats en de rol van de bouwwereld binnen een snel veranderende wereld. We zetten daarom nu de eerste stappen om een volledig nieuw blad te ontwikkelen en om de website zo te herstructureren dat het de plek wordt waar de community zichtbaar wordt en in overleg kan treden. Wat ons betreft behoren niet alleen architecten, maar alle partijen in het bouwproces die nieuw elan kunnen geven aan architectuur en stedenbouw."

Bron: Febelcem