Practice what you preach: op bezoek in het LKR Innovation House van VELUX

Wie VELUX Group een beetje kent, weet dat een holistisch perspectief op duurzaamheid altijd al deel heeft uitgemaakt van het bedrijfs-DNA. De realisatie van het LKR Innovation House kwam dan ook niet uit de lucht vallen. De kiem voor dit vooruitstrevende project werd al gelegd in 1993, toen Lars Kann Rasmussen – de toenmalige CEO en zoon van oprichter Villum Kann Rasmussen – op de Interbuild-bouwbeurs in Birmingham geïnspireerd raakte door een visionaire keynote speech, waarin houtbouw naar voren werd geschoven als essentiële oplossing om onze planeet te redden. Sindsdien is CO2-reductie bij VELUX een van dé speerpunten binnen de bedrijfsvoering, wat in 1995 al meteen uitmondde in een eigen ‘houtbouwexperiment’ in Østbirk. Daar verrees in een mum van tijd een industrieel complex met drie loodsen die grotendeels uit onbehandeld hout uit verantwoord beheerde Deense en Zweedse bossen bestonden. 

Dertig jaar later prijkt op diezelfde plek het LKR Innovation House, dat op 12 mei officieel ingehuldigd werd. Een passend eerbetoon aan grote bezieler Lars Kann Rasmussen – vandaar de initialen ‘LKR’ in de naam van het gebouw – en tegelijk een grote stap vooruit op organisatorisch vlak. “Als internationaal bedrijf kenden we de voorbije jaren een sterke groei, waardoor onze R&D-medewerkers verspreid zaten over een tiental verschillende locaties in regio-Jutland. Dat maakte het uiteraard moeilijk om aan cocreatie en creatieve kruisbestuiving te doen. Vandaar het idee om al onze competenties te verenigen onder één dak en zo een ‘community of innovation’ te creëren. Dat het op deze locatie moest en zou gebeuren – toch wel het duurzame hart van VELUX – lag voor de hand”, vertelt Lone Feifer, Director for Sustainable Buildings bij VELUX Group.

Interessante en uitdagende evenwichtsoefening

Dat duurzaamheid en minimalisatie van de CO2-footprint primaire uitgangspunten waren bij de realisatie van het LKR Innovation House hoeft evenmin te verwonderen. In plaats van het bestaande loodsencomplex af te breken en te vervangen door een nieuwbouw opteerde VELUX Group voor een doorgedreven reconversie, die in goede banen werd geleid door Praksis Arkitekter. 

“Doordat de bestaande constructie destijds al slim ontworpen was, verkeerde ze nog in goede staat. Dit maakte het mogelijk om de gebruikte materialen maximaal te recupereren in functie van hergebruik – een van de primaire uitgangspunten van het project”, zegt Mette Tony, architect-zaakvoerder bij Praksis Arkitekter. “Los hiervan vertrokken we van een sterk gecompartimenteerd en monotoon complex met weinig natuurlijke lichtinval. Er lag dus heel wat werk op de plank om het aan te passen aan de beoogde nieuwe functie als kantoor- en R&D-gebouw, waarbij we de oorspronkelijke authenticiteit uiteraard niet uit het oog mochten verliezen. Dat was een uitdagende, maar erg leuke en interessante evenwichtsoefening.”

Een cruciale architecturale ingreep was het ‘opentrekken’ van het drieledige loodsvolume, dat voordien een erg gesloten karakter had. Zo zijn er tal van grote raampartijen en 415 elektrisch gestuurde VELUX-dakramen geïntegreerd, die voor een rijkelijke natuurlijke lichtinval en een optimale binnenluchtkwaliteit (via efficiënte natuurlijke ventilatie) zorgen. Bovendien zijn er midden in het complex twee grote volumetrische uitsnijdingen gemaakt, die vandaag dienstdoen als groene binnentuinen. Deze laatste zijn omzoomd door grote raampartijen, waardoor de connectie met de buitenwereld en de omringende natuur eens zo sterk is. 

“De VELUX-medewerkers zien het weer en de seizoenen voortdurend veranderen, als metafoor voor de dynamiek die hun onderneming kenmerkt”, vertelt Mette Tony. “Bovendien maakt de schaduwwerking van de bomen zonwerende screens overbodig, waardoor er altijd sprake is van een vrij zicht naar buiten. De detaillering van de daken en gevels rond de binnentuinen is geïnspireerd op de architecturale uitstraling van het oorspronkelijke industriële complex. Op ruimere schaal is de site minutieus ingebed in een park van circa 70.000 m², dat eveneens beheerd wordt door VELUX Group.”

Overweldigende eerste indruk

Dit laatste valt meteen op wanneer we zelf voet aan de grond zetten op de VELUX-site in Østbirk. Ook de omgevingsaanleg maakt duidelijk deel uit van het ontwerp, inclusief wandelpaden, beplanting en een waterpartij die de lucht weerspiegelt. Eens binnen is het vooral de metershoge lobby die in het oog springt en een overweldigende eerste indruk nalaat. Een plantvak met boom brengt de natuur er letterlijk naar binnen – als verlengde van de aanpalende binnentuin – en uiteraard kan ook een LEGO-maquette van het gebouw niet ontbreken. 

Desondanks is de ruimtelijke invulling er minimaal, wat in combinatie met de overvloedige natuurlijke lichtinval voor een erg open en weids gevoel zorgt. Dat is geen toeval, geeft Mette Tony aan. “We hebben het gebouw opgevat als een open en modulair geheel dat erg flexibel kan worden ingezet, met meubilair en binnenschrijnwerk dat de verschillende functies en ruimtes zowel afbakent als verenigt.” 

Dé blikvanger in de lobby is de houten podiumtrap aan de rechterzijde, waar we ’s middags ook onze lunch zullen nuttigen. Deze leidt naar de eerste verdieping, die de architecten toevoegden om het uitgebreide bouwprogramma ingepast te krijgen. Zo konden ze de bruikbare oppervlakte, die voordien 9500 m² bedroeg, opkrikken naar 14.000 m². Ook het administratieve gedeelte van het voormalige loodscomplex is geïncorporeerd in het nieuwe geheel. Daar is een XXL-meetingroom met een capaciteit van 150 personen ingericht, evenals een bedrijfsfitness met bijbehorende douches.

Achter de schermen

Het publieke gedeelte van het LKR Innovation House wordt hoofdzakelijk gebruikt voor evenementen en vergaderingen met externen. De rest van het gebouw, waar zich onder meer de kantoorruimtes, labo’s en R&D-ateliers bevinden, is enkel toegankelijk voor de inner circle van VELUX, die op volle capaciteit meer dan vijfhonderd personen telt. Ook daar mogen we voor de gelegenheid een blik op werpen. Gelukkig maar, want nadat we voorbij het toegangspoortje geloodst zijn, treffen we een unieke kantooromgeving met een ruime diversiteit aan werkplekken aan. Van traditionele kantooreilanden over grote en kleinere meetingrooms tot allerhande stilte- en focusruimtes of zelfs gewoon een tafelblad dat tussen twee grote bomen geklemd is: overal kunnen de aanwezige VELUX-medewerkers achteloos hun laptop openklappen en beginnen werken. Eveneens opvallend: door de open inrichting, grote vides en ruime trappen is er sprake van een sterke connectie tussen het gelijkvloers en de eerste verdieping. De nieuwe dakramen zijn ingeplant in functie van de onderliggende ruimtes en de hoeveelheid licht die ze nodig hebben.

Naarmate we door de gangen kuieren, vangen we ook geregeld een glimp van de vele labo- en atelierruimtes op. Het is daar dat nieuwe VELUX-producten, -technologieën en -toepassingen het levenslicht zien, om vervolgens getest te worden in nabijgelegen faciliteiten en nadien opgeschaald te worden naar fabrieken in heel Europa. “Naast de grote gelijkvloerse ateliers, waar zowel kleine mock-ups als prototypes op ware grootte en alles ertussenin gemaakt kunnen worden, zijn er op de eerste verdieping ook kleinere werkplaatsen ingericht waar onze R&D-medewerkers snel even wat testen kunnen uitvoeren of aanpassingen kunnen doen. Zo hoeven ze zich niet telkens helemaal naar beneden te begeven en verloopt alles veel organischer”, vertelt Esben Lundsgaard Haubjerg, Senior Project and Program Manager bij VELUX Group.

Hét pièce de résistance is de compacte productbibliotheek met 28 verticale schuiven, waarin telkens een specifiek VELUX-raam vervat zit. “In het voortraject uitten onze medewerkers de uitdrukkelijke wens om een plek in te richten waar onze producten te bezichtigen zijn. Zo zijn we tot dit originele concept gekomen, dat op zijn manier symbool staat voor de inventiviteit en creativiteit die bij de realisatie van dit project aan de dag is gelegd”, glimlacht Esben Lundsgaard Haubjerg.

Centraal in het gebouw, met een prachtig zicht op de grootste binnentuin, bevindt zich de cafetaria. “Deze hebben we opgevat als een echte ontmoetingsplek die niet enkel gebruikt wordt tijdens lunchpauzes, maar waar gedurende heel de dag spontane, informele meetings kunnen plaatsvinden”, legt Mette Tony uit. “Indien nodig kunnen bepaalde zones afgeschermd worden met grote gordijnen. Ook in de rest van het gebouw hebben we veel aandacht besteed aan het stimuleren van spontane, informele interactie, die vaak de eerste aanzet vormt om samen mooie dingen te verwezenlijken en cruciaal is voor het groepsgevoel en de algemene betrokkenheid. Een ander voorbeeld hiervan zijn de vele koffiecorners die her en der zijn ingericht, waar de medewerkers geregeld samentroepen en ongedwongen van gedachten kunnen wisselen.”

Duurzamer dan initieel voorzien

Na onze exclusieve rondleiding door het zenuwcentrum van VELUX’ befaamde R&D-werking gaat het opnieuw richting lobby, waar we nog een woordje uitleg krijgen over de nadrukkelijke focus op duurzaamheid bij de realisatie van dit project. Ook op dat vlak gooit het LKR Innovation House immers erg hoge ogen. “We legden de architect geen concrete doelen of certificatienormen op, maar vroegen gewoon om naar de laagst mogelijke CO2-footprint te streven”, legt Lone Feifer uit. “Aanvankelijk werd 7 kg CO2/m²/jaar vooropgesteld, maar in de praktijk zijn we uiteindelijk geland op 4,6 kg CO2/m²/jaar. Dat is dus een stuk beter dan initieel voorzien. Daarmee voldoen we ruimschoots aan de Deense normen, zelfs met de graduele verstrenging die de komende jaren zal plaatsvinden. Ons gebouw is met andere woorden helemaal futureproof.”  

Een ander indrukwekkend cijfer: door resoluut in te zetten op hergebruik kon VELUX Group 55% – oftewel 4,576 ton – materiaal besparen in vergelijking met de realisatie van een nieuwbouw met dezelfde omvang, vorm en functie. Zo werden de originele houten façades zorgvuldig gedemonteerd, gestockeerd en vervolgens naadloos geïntegreerd in het nieuwe geheel. “Waar nodig hebben we nieuwe gevelbeplanking toegevoegd, maar dat onderscheid tussen oud en nieuw hout zal mettertijd automatisch verdwijnen onder invloed van natuurlijke vergrijzing”, verzekert Mette Tony. “Ook de bestaande betonnen vloer is behouden, inclusief gele markeringen, strepen en vlekken. Dat geeft extra karakter en is een leuke knipoog naar de vroegere functie van dit complex.”

De stukken vloer die verwijderd zijn om onder meer de binnentuinen en interne plantvakken te kunnen aanleggen, zijn niet zomaar afgevoerd als sloopafval, maar in het kader van de omgevingsinrichting hergebruikt als stapstenen. De betonnen scheidingswanden die vroeger in de loodsen stonden, zijn dan weer ontmanteld en hergebruikt bij de realisatie van de sanitaire kernen. Op de liftkernen en enkele funderingsversterkingen na is er geen nieuw beton verwerkt in het gebouw. Tot slot zijn ook heel wat structurele houten dakelementen bewaard, aangevuld met onder meer Troldtekt-panelen in functie van de akoestiek.  

Meetbaar én voelbaar

Het mag duidelijk zijn: ‘practice what you preach’ is geen holle slagzin in het LKR Innovation House. VELUX is er met verve in geslaagd om zijn idealen in de praktijk te brengen én er een echte thuis voor zijn medewerkers van te maken. Samen met de warmte van het hout dragen de natuurlijke lichtinval en de uitstekende binnenluchtkwaliteit – niet toevallig de twee focusdomeinen van VELUX Group – bij tot hun comfort, gezondheid en algemeen welzijn. Dat het gros van de medewerkers een dag op kantoor prefereert boven thuiswerk is het beste bewijs dat deze missie meer dan geslaagd is. 

“Er waren heel wat specifieke studies nodig om alle parameters op punt te stellen, maar het eindresultaat is navenant. Het is niet alleen meetbaar, maar ook effectief voelbaar”, glundert Mette Tony. Dat kunnen we beamen: het is erg aangenaam toeven in het LRK Innovation House (inclusief milde houtgeur) en zelfs bij typisch-Belgisch regenweer volstaat de hoeveelheid invallend daglicht ruimschoots. Bovendien ontvouwt zich binnen in het gebouw een opvallende kleurenpracht wanneer de zon volop schijnt. 

Dit exemplarische reconversieproject markeert ook de start van Re:Living, een nieuwe campagne met focus op renovatie die in de nasleep van ons bezoek werd gelanceerd op de Exchange for Change-conferentie. Hiervoor had VELUX geen toepasselijkere locatie kunnen kiezen dan het LKR Innovation House. Het gebouw kan ook in de toekomst namelijk naar hartenlust aangepast, heringericht en desgewenst zelfs ontmanteld worden, vermits er maximaal voor herbruikbare of recycleerbare materialen en omkeerbare verbindingen gekozen is. Of zoals Mette Tony het treffend verwoordt: “Ik ben niet de eerste, maar zeker ook niet de laatste architect van dit gebouw. Het LKR Innovation House en de VELUX-medewerkers hebben een mooie toekomst voor zich ...”