Prefab beton in interieur: ‘Gecontroleerde imperfectie’

Is beton in interieur vooral iets van de laatste jaren? “Het wordt al langer toegepast, maar dan vooral in combinatie met een woning uit beton”, steekt Maarten Durnez van wal. “Dan wordt vaak het beton doorgetrokken in het interieur, bijvoorbeeld voor zitelementen of een keukeneiland. Maar het is een vaststaand feit dat prefab beton naar robuustheid en levensduur toe een zeer populair en duurzaam materiaal is, ook voor het interieur. Soms wordt beton binnen geïmiteerd door een ander materiaal, maar je zal nooit hetzelfde resultaat krijgen. De grillen van de natuur en de onregelmatigheden kan je niet faken. Wij spreken dan ook steeds over gecontroleerde imperfectie”.

Dunas Dine

De Bellarose Flagshipstore in Brussel en Dunas Dine, een restaurant in Knokke, zijn twee mooie voorbeelden van de meerwaarde die prefab beton binnen kan creëren. In Dunas Dine is de hoofdrol weggelegd voor stampbeton. Zowel de rugelementen voor de zitbanken als de omranding van de bar werden in prefab stampbeton uitgewerkt door Enjoy Concrete. De bar werd aan de voorzijde ook nog bekleed met natuursteen. Het restaurant aan de Belgische kust had met de zee en de duinen een voor de hand liggende inspiratiebron. Werken met texturen en volumes bleek de juiste invalshoek om de zee en haar omgeving te vertalen naar een interieur. Maarten Durnez: “Stampbeton is een ideaal product om die textuur en dat volume te bekomen. De bovenkant van het barmeubel werd wel gepolijst om bestand te zijn tegen zuren. Hierdoor ontstond een terrazzo-effect. Het kleurenpalet werd afgestemd met Grain Design Office, het ontwerpbureau.”

Technisch uitdagend

De esthetische en thermische meerwaarde van stampbeton in het interieur is onmiskenbaar, maar de toepassing brengt ook de nodige uitdaging met zich mee. Maarten Durnez: “Ten opzichte van traditioneel beton heeft stampbeton nauwelijks treksterkte. Idealiter hijs je de prefab elementen om ze te verplaatsen, maar dat was dus geen optie. Daarom werd een verdeelplaat ingestort onderaan de elementen waarop dan getrokken kon worden. Zo kregen we elementen toch netjes op hun plek.”

Ondanks deze praktische uitdaging heeft de prefabricatie van dergelijke elementen toch ook een ergonomische meerwaarde. Maarten Durnez: “We hadden tijdens de productie een stelling die meeging met de hoogte van de stamper. Het beton werd tot op de stelling gebracht met de rolbrug vanuit de menginstallatie, in beperkte hoeveelheid en aan automatisch gecontroleerde vochtigheid. Het vullen en stampen zelf blijft artisanaal en de stempel van de stamper personaliseert het eindresultaat. Maar dit wel in een gecontroleerde binnenomgeving, wat zeker bij een aardvochtig beton niet onbelangrijk is.”

Bellarose

Ook in de Flagshipstore Bellerose in Brussel springen de prefab elementen van Enjoy Concrete in het oog. Voor dit project werden prefab betonpanelen gebruikt als wandbekleding voor de inrichting van de winkel. Vooraan in de winkel werden panelen met een hoogte van ruim 5 m toegepast. Voor het achterste deel van de winkel hebben de panelen een hoogte van 2 tot 2,5 m. De panelen corresponderen met de bestaande buitengevel van het pand, die een specifieke textuur heeft met een brutalistisch, verweerd uitzicht. Om dat effect ook binnen te bekomen, werden speciale rubberen, herbruikbare bekistingsmallen gebruikt.

Het project had een strakke timing omwille van de transitie tussen een vorige winkel van dezelfde eigenaar en een volledig nieuwe winkel met een ander concept. De tijd tussen afbraak en oplevering was dus heel beperkt. Maarten Durnez: “De herhaling van de elementen, die een hoge productiecapaciteit mogelijk maakte, was gezien de nauwe planning dan ook een meerwaarde. Daarnaast was het ook belangrijk dat na de plaatsing deze herhaling zo weinig mogelijk ‘voelbaar’ was in het eindresultaat. Dit is onder meer gelukt door onopvallende naden en een reliëf dat authentiek en natuurlijk aanvoelt. Om de connectie met de verweerde buitengevel te optimaliseren hebben we de productie in versnelde verwering uitgevoerd, door middel van zuring, om zo een verouderd effect te creëren. Het blad van de toog werd uitgevoerd in gladde beton en de binnendeur in ultrahoge sterktebeton, licht genoeg op een scharnier te pivoteren.”

No-brainer

Gelet op de omgeving waarbinnen deze panelen geplaatst moesten worden door de aannemer en de beperking om binnen een bestaande structuur met zwaar materieel op deze site te werken, was de keuze om met relatief lichte prefab elementen te werken een no-brainer. De plaatsing moest gebeuren volledig binnen een bestaand gebouw, terwijl de verdiepingen boven het winkelpand in gebruik bleven tijdens de werken. Maarten Durnez: “Door overleg met de aannemer konden we gefaseerd werken. Er werden diverse basiselementen ontworpen die quasi naadloos aan elkaar aansluiten. Er werd ook een op maat gemaakt montagestuk aangeleverd dat past op het materieel dat de winkel kon binnenrijden. Dit vergemakkelijkte de plaatsing van de diverse stukken voor de aannemer en hield rekening met de verschillende stappen in de ruwbouwfase die de aannemer moest volgen.”

De betonpanelen vormen een spouw met de achterliggende structuur. Die spouw is een gevolg van de ruimte die noodzakelijk is voor de verankering van de panelen aan de structuur. Hierdoor ontstaat ruimte voor de verborgen plaatsing van diverse technieken aangewend in de winkel. Onder meer HVAC-kanalen konden hierdoor optimaal verborgen worden. Omwille van de specifieke bestaande structuur waarbinnen gewerkt moest worden, werd ook rekening gehouden met een minimale dikte om de belasting op die bestaande structuur zo laag mogelijk te houden. Door te werken met prefab elementen kon hierdoor het gewicht gereduceerd worden. Dit vergemakkelijkte opnieuw het hanteren en plaatsen op de werf met zo licht mogelijk materieel. Een ergonomische win dus.

Microscopisch

Zowel de toepassing van beton buiten als binnen kent specifieke uitdagingen. Maarten Durnez: “Binnen primeert het esthetische nog meer dan buiten waardoor er extra veel aandacht is voor afwerking. Daar wordt echt wel microscopisch naar gekeken. Dat is natuurlijk anders met een balkon dat dertig meter hoog hangt. Ook planmatig zijn interieurprojecten best uitdagend. Bij retail- en horecaprojecten is het steeds belangrijk de sluitingstijd zo kort mogelijk te houden. Vaak is ook de locatie, in een druk stadscentrum, niet evident om alle elementen op hun plek te krijgen. En uiteraard zijn we ook afhankelijk van de toegangsmogelijkheden van het gebouw zelf. Om stofafgifte te beperken, wat in een restaurant of winkel uiteraard aangewezen is, worden de elementen ook doorgaans met silicaat bewerkt. Maar de grootste uitdaging is ongetwijfeld het gewicht. Wij vragen een bepaalde dikte van ons materiaal en dat maakt het voor een binnentoepassing best zwaar. De eerste vraag is steeds: is het realistisch om het gewicht binnen te krijgen. Dat is vaak de grootste valkuil.”

Grote valkuil of niet, voor Enjoy Concrete zijn interieurprojecten zeer waardevol. “We doen het heel graag, net omdat het zo uitdagend en divers is. De mogelijkheden zijn heel ruim en de samenwerking met de ontwerper/architect is nog intenser omdat er veel dieper wordt ingegaan op de afwerking. Kleine tinten, kleurverschillen, minimale voegen … interieurprojecten kan je zien als kleine betonnen schilderijen. De interactie met de architect en de bouwheer om samen tot de meest esthetische, functionele én economische oplossing te komen, vinden we zeer interessant”, besluit Maarten Durnez.