Provincie Antwerpen brengt met woonscan voor het eerst alle woonuitdagingen in kaart

"Wonen is meer dan vier muren en een dak”, zegt Gedeputeerde voor Wonen Kathleen Helsen: “Het is essentieel voor ons welzijn, biedt veiligheid en geeft vorm aan onze straten en pleinen. Net daarom starten we vandaag de voorbereidingen voor het wonen van morgen.” Met de woonscan kunnen lokale besturen een doeltreffend woonbeleid ontwikkelen. Het biedt inzichten in complexe uitdagingen waar alle 69 gemeenten in de provincie Antwerpen mee geconfronteerd worden: vergrijzing, duurzaamheid, betaalbaarheid, energie en welzijn. “Wij zijn ervan overtuigd dat we deze uitdagingen samen kunnen aanpakken, zodat we zorgen voor een leefbare en duurzame toekomst voor alle inwoners van de provincie”, besluit Helsen.

Meten is weten

De woonscans zoomen in per gemeente. Daarnaast komen per regio in de provincie Antwerpen enkele opvallende cijfers naar boven:

• De leeftijdsgroep 65+ zal tegen 2040 groeien met ruim 106.000 mensen.
• 48,5% van de woningen heeft een energielabel D, E of F.
• 91% van de energie die gebruikt wordt om woningen te verwarmen komt nog uit fossiele brandstoffen.
• Ongeveer 50.000 huishoudens wonen in of naast een overstromingsgevoelig gebied.
• Het gemiddelde aantal hittegolfdagen per jaar zal tegen 2050 stijgen van 5 tot 20.
• Tussen 2010 en 2022 is de mediaanprijs van een huis met €125.000 gestegen.
• 500 mensen staan op de wachtlijst voor een sociale huurwoning.

Algemene tendensen

Op basis van de woonscans zijn voor de volledige provincie Antwerpen ook enkele duidelijke tendensen te onderscheiden:

Betaalbaarheid van wonen

De kosten voor het verwerven en huren van woningen blijven stijgen, waardoor wonen voor veel mensen steeds minder betaalbaar wordt. Tussen 2010 en 2022 steeg de mediaanprijs van een woonhuis met maar liefst 125.000 euro. Ook op de private huurmarkt zijn de prijzen aanzienlijk gestegen. Daarnaast blijft de situatie op de sociale huurmarkt zeer nijpend: er staan in de provincie Antwerpen 61.427 kandidaat-huurders op de wachtlijst voor een sociale woning en de gemiddelde wachttijd bedraagt 4,5 jaar.

Demografische veranderingen

Het aantal inwoners in de provincie stijgt naar verwachting tot ruim 2 miljoen in 2040. Een derde (36,8%) van de huishoudens zal dan uit één persoon bestaan, een toename van 50.000 ten opzichte van vandaag. Ook wordt verwacht dat in 2040 een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder zal zijn. Dit vraagt om meer geschikte huisvesting voor oudere en hulpbehoevende mensen. Het huidige aanbod aan woonzorgcentra en assistentiewoningen is ontoereikend om aan deze groeiende vraag te voldoen.

Impact van klimaatverandering

Klimaatverandering brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, zoals hittestress en toenemende neerslag. Vooral in overstromingsgevoelige gebieden vraagt dit om een aangepaste aanpak van de waterhuishouding. Daarnaast kan ontharden een belangrijke rol spelen. Vandaag is 42,2% van de ruimte voor huizen en tuinen verhard. Ook moeten gebouwen duurzamer worden gebouwd en ingericht. De helft van de woningen en appartementen in de provincie Antwerpen heeft nog een EPC label D of lager. En ongeveer 91% van de energie die huishoudens gebruiken voor hun verwarming, kwam in 2021 nog uit fossiele bronnen.

Begeleiding & coaching

Voor lokale besturen die aan de slag willen biedt de provincie Antwerpen ook tal van begeleidings- en coachingstrajecten rond woonuitdagingen, detailhandel, veerkrachtige dorpen, kerken... En binnenkort verschijnt ook een eerste Wooncahier, waarin de expertise rond een bepaald woonthema wordt gebundeld. Het eerste wooncahier focust op betaalbaar wonen. Lokale besturen die met duurzaamheid en circulariteit aan de slag willen, kunnen dan weer samenwerken met Kamp C, het provinciaal centrum duurzaam bouwen. En voor de opmaak van warmtezoneringsplannen ten slotte, is er de startanalyse Warmtezonering.