Recensie (Filip Canfyn): 'Operatie wooncoöperatie. Uit de wooncrisis door gemeenschappelijk bezit'

Peter Kuenzli heeft alleszins recht van spreken vanuit zijn verleden als opdrachtgever van duizenden sociale woningen in Nederland en als bezieler van Het Rotterdams Woongenootschap (HRW), de eerste nieuwe wooncoöperatie in Nederland voor betaalbare woningen. HRW is ondertussen “gestrand op de onmogelijkheid om gemeenschappelijk bezit, onttrokken aan speculatie, te realiseren in een context die commerciële woningontwikkeling als norm ziet”. En dat feit brengt mij bij hét hiaat van dit boek. Nergens wordt die onmogelijkheid expliciet uitgelegd, nergens wordt die (toch wel) mislukking omgezet in nuttige lessons learnt, hoewel Kuenzli perfect weet wat fout gelopen is: de financiering, beter gezegd, de financierbaarheid, de haalbaarheid. Spijtig want zo’n negatieve ervaring dissecteren kan de volgende initiatiefnemers alvast behoeden voor dezelfde fouten en onmogelijkheden.

Het boek wordt dus wat vrijblijvend vanuit een hoopvol enthousiasme, dat de lof zingt van de principiële mérites van de wooncoöperatieformule en van de buitenlandse voorbeelden van collectief wonen. Genoeg content, daar niet van: een spitse analyse van de woonmarkt en de oorzaken van woon(on)betaalbaarheid, een theoretische onderbouwing van coöperatief, collectief en commonsgericht denken, een structurele handleiding voor wooncoöperaties, zelfs een simpele cursus vastgoedrekenen. En toch. De ‘usual suspects’ uit Zwitserland, Duitsland en Oostenrijk worden wel goed gedocumenteerd maar weinig tot geen financiële duiding wordt toegevoegd.

Kortom, het pleidooi voor een derde weg naast markt en overheid klinkt te veel als een preek voor eigen parochie. De conclusie dat woonprojecten buiten de marktlogica en zonder overheidssteun weinig kans op slagen hebben en botsen met grondspeculatie en vastgoeddenken had meer becijferde onderbouwing kunnen gebruiken om een praktische relevantie te hebben. De stille vaststelling dat het doel van een wooncoöperatie financieel niet rond raakt mag luidop gezegd worden en moet hard gemaakt worden zodat oplossingen en échte alternatieven kunnen gezocht worden. Voer voor een ander boek?

OPERATIE WOONCOÖPERATIE. Uit de wooncrisis door gemeenschappelijk bezit
Arie Lengkeek en Peter Kuenzli
Trancity x Valiz, 2022