Recensie (Filip Canfyn): Ruimterapport Vlaanderen 2021

Het rapport is subliem, qua duidelijkheid en volledigheid. Er wordt geen enkele component van het ruimtelijk gedrag ongemeten en onbesproken gelaten: ondergrond, open ruimte, bebouwde ruimte, afval-, voedsel- en vervoersstromen, luchtkwaliteit, geluidshinder, hittestress, duurzame transformatie, ontharding, omgevingsdenken, … Het wordt een ouderwetse maar actuele ruimte-encyclopedie, die de vele actoren en stakeholders van het thema een solide basis op het werkveld moet geven. Kortom, tien op tien voor de wetenschappelijke inhoud van het rapport.

De boodschap, de interpretatie van de cijfers, krijgt een pak minder punten. De meetresultaten worden immers quasi onkritisch afgeleverd. Ook tijdens het webinar van 9 december 2021, waarop het rapport voorgesteld werd, leek men voorzichtig om alle hete brij heen te draaien. Ergens verloren op pagina 273 staat nochtans: “Ondanks de ambitie om het ruimtebeslag terug te dringen, stellen we vast dat er nog steeds nieuwe ruimte wordt aangesneden, vooral voor nieuwe (eengezins)woningen.” Deze onbedoelde conclusie zou zorgen moeten baren en tot reactie moeten leiden …

Ik heb in elk geval over de ruimtelijke evolutie sinds 2013 veel geleerd én de wenkbrauwen gefronst.

• De toename van het ruimtebeslag (van 14% naar 15%) bedraagt nog altijd ruim 5 hectare per dag en zet de groene ruimte verder onder druk. Hoe binnen afzienbare tijd die toename nul kan worden blijft zéér onduidelijk en onwaarschijnlijk.
• Per dag komen er 270 (!) gebouwen bij.
• De totale verlinting is verminderd met 550 km: 1.200 km verdwijnen omdat linten verdichten tot kleine kernen maar ook 650 km nieuwe linten worden geteld. Vlaanderen blijft het wonen met onvoldoende voorzieningen en lage dichtheid in villawijken en modale verkavelingen cultiveren.
• Inderdaad, de praktijk van nieuwe eengezinswoningen in landelijk gebied en buiten het bestaande ruimtebeslag blijft overduidelijk bestaan. Cynisch genoeg zorgt de verappartmentisering voor enige verdichting.
• In Vlaanderen zijn welgeteld 610.000 (!!!) Airbnbkamers, -woningen of -appartementen beschikbaar.
• Bijna 80% van onze huizen en ruim 60% van onze appartementen zijn ouder dan 30 jaar en hebben een zeer slechte gemiddelde EPC. Amper 4% van onze huizen en 9% van onze appartementen zijn jonger dan 10 jaar en hebben een goede gemiddelde EPC.
• 95% van de omgevingsvergunningen worden door gemeenten behandeld binnen gemiddeld 82 dagen. Slechts bijna 8% worden geweigerd. 23% van die geweigerde dossiers komen in een beroepsprocedure, die nog in 35% van de gevallen tot een vergunning leidt. Kortom, de kans op een snelle behandeling én een uitvoerbare vergunning is zeer groot maar dat is de verdienste van de gemeenten.

‘Ruimterapport Vlaanderen 2021’ heeft onvoorstelbaar weinig persaandacht gekregen: een gebrek aan interesse of de bedoeling? Het lijkt wel of het voor de overheid belangrijker is te kunnen zeggen dat ze de cijfers hebben dan iets met die cijfers te doen. Het boek staat wel rechtop in mijn bibliotheek als nuttig naslagwerk. Spijtig toch? (Zie ook ‘Vlaamse Woonmonitor 2021’.).

RUIMTERAPPORT VLAANDEREN 2021
Een ruimtelijke analyse van Vlaanderen
Departement Omgeving, december 2021
Het rapport is integraal te lezen op deze website.