4 Fonteinen is een grootschalig ontwikkelings- en reconversieproject in Vilvoorde dat de verouderde industriële zone tussen kanaal en Schaarbeeklei en tussen de grens met Brussel en het stadscentrum van Vilvoorde nieuw leven zal inblazen. Beel & Achtergael Architecten maakten het plan in samenwerking met studiebureau Bas Smets en adviesbureau ARA.
Het plan buigt zich over een aanzienlijke stadsuitbreiding en geeft vorm aan de uitbouw van een nieuw stadsdeel waar er gewoond en gewerkt zal worden. De voormalige industriële terreinen maken plaats voor 950 woongelegenheden met verschillende typologieën. Naast de woningen zal ook een kleine halve hectare naar buurtondersteunende winkels, kantoren gaan. Er worden ook een nieuwe basisschool en andere lokale diensten voorzien.
De onderlegger van het plan is in eerste instantie het waterfrontpark dat zich ent op het kanaal en de Zenne. Dat wordt een publieke autovrije ruimte die zal fungeren als quasi collectieve tuin voor de bewoners. Ook de kade wordt een autovrije boulevard. Een centraal plein wordt opgespannen tussen het kanaal en Schaarbeeklei en zorgt als hart van de wijk voor de stedenbouwkundige verankering van het stadsdeel binnen haar omgeving.
De bebouwing wordt in het plan afgestemd op de landschappelijke structuur en op de schaal van de open ruimte. In de zone tussen de Zenne en het kanaal wordt de bebouwing gevormd door grotere autonome bouwvolumes met aanzienlijke tussenruimtes.
De ontsluitingsstructuur is geconcipieerd vanuit de gewenste continuïteit van de open ruimte. De nieuwe stadswijk wordt autoluw met grote autovrije zone, afgezien van beperkt traag bestemmingsverkeer. Er komt een netwerk van fiets- en wandelpaden door het groen en een nieuwe wandel- en fietsbrug zal het stadscentrum verbinden met het Park Drie Fonteinen.
Nieuwe impuls aan vergane glorie
Het voormalige moerasgebied van de Watersite te Vilvoorde werd door de aanleg van een kanaal en spoorwegen in de 19e eeuw sterk geïndustrialiseerd. De kanaalzone groeide vanuit de Brusselse haven in noordelijke richting uit tot een omvangrijk industriegebied, maar zoals in vele Europese kanaalzones, stagneerden de activiteiten aan het eind van de jaren ‘80. Veel bedrijven staakten hun activiteiten met leegstand tot gevolg. Daarom is de belangrijkste uitdaging van het project om de vergeten zone terug te betrekken bij het stedelijk weefsel, vooral door in te zetten op een herwaardering van het waterfront.
Het gebied is vandaag in sterke mate verloederd door de achteruitgang van industrie en bedrijvigheid, maar heeft een aanzienlijk ontwikkelingspotentieel verworven. Het uitgesproken karakter van het kanaal en de Zenne maken dat de Watersite een belangrijke troef is geworden voor de toekomst van de stad Vilvoorde. Met zijn ligging vlakbij de luchthaven en centrumsteden als Vilvoorde, Brussel, Antwerpen en Leuven wil het reconversieproject een belangrijke nieuwe impuls geven aan een ruime regio.
4 Fonteinen biedt een divers aanbod aan woontypes voor verschillende doelgroepen aan, gaande van pendelflats en instapwoningen tot luxeappartementen en woningen met tuinen. Daarnaast worden ook publieke voorzieningen zoals een crèche en kleuterschool enerzijds en wijkwinkels, horeca, dienstenkantoren en zorgvoorzieningen anderzijds, opgenomen in het plan. 4 Fonteinen gaat prat op haar ligging. Zo ligt de buurt naast het centrum van Vilvoorde en het rustige park ‘Drie Fonteinen’. Ook de nabijheid van De Antwerpen, Mechelen en Brussel maakt van 4 Fonteinen een aangename uitvalsbasis voor zowel gezins- als werklevens.
De Monoblok, generator van het masterplan
De monoblok is het werk van A2O Architecten en studiebureau Establis Antwerpen en vormt de generator van het masterplan. Het is een sculpturaal monoliet volume in een sobere baksteenarchitectuur. De horizontale raaminvulling wordt uitgevoerd in donkerkleurig aluminium buitenschrijnwerk om zo voldoende contrast met het baksteenvolume te bekomen. Om heldere accenten in het volume te introduceren, zullen de inkompartijen en inpandige terrassen in thermowood afgekleed worden.
De geplande werken omvatten de nieuwbouw van een ondergrondse parkeergarage voor 197 wagens, een semi-publieke binnentuin, ruimte voor publieksgerichte functies en 138 appartementen. Of het nu een-, twee- of drie-slaapkamerappartementen zijn, elk heeft een eigen terras, dan wel op verdieping, dan wel op private buitenruimte op het gelijkvloers. De ondergrondse parking vrijwaart het binnengebied van storende voertuigbewegingen.