Al sinds 1904 bevindt het Rijksarchief zich in het historische gebouw
‘Geraard de Duivelsteen’ in het centrum van Gent. Hier worden de archieven van centrale en lokale besturen van kloosters, kerken en abdijen van het Graafschap Vlaanderen van pakweg de 12de tot de 18de eeuw bewaard. De leeszaal is echter te klein geworden en voldoet niet langer aan de hedendaagse kwaliteitseisen inzake publieke dienstverlening. Het gebouw is bovendien niet meer aangepast aan de normen van klimaatregeling en van inbraak- en diefstalbeveiliging. Tot slot ontbreken ook de ruimtes voor archiefbewerking. Omdat de huidige locatie niet kan worden uitgebreid, heeft men uitgekeken naar nieuwe huisvesting in de binnenstad.
Kaïros staat in voor het ontwerp, de oprichting en de terbeschikkingstelling van het nieuwe Rijksarchiefgebouw in de
Bagattenstraat 43 in Gent.
Ethias maakte de eindinvesteringen. Tegen het einde van 2013 zouden de werken afgerond moeten zijn.
Robbrecht & Daem Architecten ism. Arch & Teco Architecture and planning - G2 Architectural Graphics Er werd gezocht naar een site voor een gebouw met een totale oppervlakte van 7815 m2. Dit opdat er zeker genoeg ruimte zou zijn voor een opslagplaats voor archieven, een leeszaal en andere publieksruimtes, een multifunctionele ruimte en een auditorium, lokalen voor materiële bewerking, digitalisering en inventarisering van archiefstukken en kantoren. De gevraagde archieflengte bedraagt 40 km, met daarbovenop nog eens enkele specifieke depots. De 17 km aan archieven die nu in het Rijksarchief Beveren opgeslagen liggen, kunnen op die manier terugkeren naar het Rijksarchief Gent.
LocatieHet nieuwe Rijksarchief Gent wordt gebouwd op het terrein in de Bagattenstraat 43 in Gent. De site ligt vlakbij de universiteitsgebouwen – de vakgroep is één van de belangrijkste klanten van het Rijksarchief. Ook andere archief- en bibliotheekinstellingen liggen vlakbij. De directe nabijheid van openbaar vervoer is een troef voor en grote bezoekersgroep: de vaak oudere, heemkundige en genealogen die vanuit de hele provincie opzoekingen komen doen in het Rijksarchief.
Volumetrie en stedenbouwkundige inpassingHet Rijksarchiefgebouw wordt gekenmerkt door een sterk blokvormig volume. De verhoogde inkomzone fungeert als sokkel van het nieuwe gebouw, terwijl de in glas uitgevoerde gevel zich richt naar de nauwe straatjes in de omgeving en de omwonenden een inkijk biedt in de werking van het Rijksarchief. Naast de Jeruzalemstraat zal een klein, stedelijk plein gerealiseerd worden. Enkele bomen en zitbanken zorgen voor een open sfeer in dit dichtbebouwde woongebied. Tijdens de kantooruren kan het plein gebruikt worden als parkeerplaats voor het personeel van het rijksarchief en andersvaliden.
Robbrecht & Deam Architecten ism. Arch & Teco Architecture and planning - G2 Architectural Graphics De materiaalkeuze: duurzame kwaliteit Om het tijdloze karakter van het ontwerp te benadrukken, wordt gekozen voor duurzame materialen. Baksteen, hout, glas en metaal worden zodanig gebruikt dat het ontwerp een duidelijke, hedendaagse uitstraling krijgt. Deze keuze voor deze materialen zorgt voor een optimale stedenbouwkundige integratie in de omgeving. Het ontwerp zelf bestaat uit twee delen: enerzijds zijn er de gesloten opslagruimtes voor de archieven, anderzijds zijn er de werkruimtes en publieke delen die een meer open inrichting krijgen.
Hout voor een warme uitstraling Het interieur geeft een geborgen, warme uitstraling. De leeszaal krijgt een donkere afwerking uit hout die wordt doorgetrokken in verschillende publieksruimtes die voorzien zijn van een geluidsabsorberende belatting tegen de wanden. Net zoals voor de leeszaal, de parel van het gebouw, wordt ook voor de verschillende werkplekken van het personeel bijzonder veel aandacht besteed aan kwalitatieve afwerking. Zo krijgen de leeszaal en de multifunctionele ruimte een donkere granito-tegelvloer en worden de verschillende personeelsruimtes voorzien van een verhoogde technische vloer, afgewerkt met hoogwaardige tapijttegels.
Robbrecht & Deam Architecten ism. Arch & Teco Architecture and planning - G2 Architectural Graphics Oog voor het milieuHet binnenklimaat in de depotruimten wordt zowel op een passieve als op een actieve manier geregeld. De wanden van de depotruimten zijn niet voorzien van gevelramen en worden heel massief uitgevoerd. De ruimte zelf is uitgerust met een all-air klimaatinstallatie. Dit zorgt ervoor dat deze ruimte een grote thermische inertie krijgen. Zo worden kortstondige schommelingen in interne warmte-of vochtbelasting door de wanden gemakkelijk gebufferd en getemperd. Ook in thermisch opzicht zal dit gebouw stevig geïsoleerd worden met een isolatiepeil dat maximaal K17 kan hebben. Dit ligt heel wat lager dan de wettelijke norm van K45.
In de personeels- en publieke ruimten zien we dan weer ramen met zonwerende beglazing, betonnen vloeren om de koelte die ’s nachts vrijkomt te bewaren en energiezuinige verlichting die gestuurd wordt door bewegingsdetectie en daglichtsensoren. Het regenwater dat op het dak terechtkomt, zal nuttig gebruikt worden als spoeling in de toiletten, terwijl de votovoltaïsche zonnepanelen zorgen voor nog meer groene energie.
ToegankelijkheidHet gebouw is voor zowel gebruiker, bezoeker en leveranciers toegankelijk via de Bagattenstraat. Gebruiker en bezoeker betreden het gebouw via een lichte helling die zich als een ‘promenade architecturale’ omheen het auditorium wikkelt.
Robbrecht & Daem Architecten ism. Arch & Teco Architecture and planning - G2 Architectural Graphics