Rob Van Vugt (Lichtstad Architecten): "Archicad helpt ons circulaire concept te vertellen"

"Circulariteit wordt vaak gezien als een manier om de levensduur van producten lineair te verlengen, zodat je ze op hetzelfde niveau kan blijven gebruiken. Maar dat gaat vaak samen met een degradatie van het product, wat uiteindelijk afval met zich meebrengt. Wij kijken naar circulariteit vanuit het idee om afval te voorkomen, door de oorspronkelijke kwaliteit te behouden voor de toekomst", vertelt Van Vugt. 'Puur bouwen', noemen Van Vugt en Vondeling het ook wel, ofwel: achterwege laten wat niet nodig is. "Dat kan bijvoorbeeld zitten in de productkeuze, maar ook in de manier waarop je elementen met elkaar verbindt, het weglaten van een afwerkingslaag of de demarcatie van gebruiksgroepen in een gebouw om het energieverbruik te beperken."

Puur bouwen in de praktijk

Vondeling licht toe hoe ze hun kijk op circulariteit in de praktijk brachten bij het ontwerp van de sporthal Bredius in Muiden: "Bij dit project werd ons gevraagd om een circulaire oplossing te bedenken voor 3 specifieke bouwonderdelen: de hoofddraagconstructie, de waterdichte laag en de binnenwanden van de sporthal. Zo dachten we op voorhand bijvoorbeeld na of het echt nodig was om bepaalde conserveringslagen toe te voegen aan de balken en kolommen. Waar mogelijk lieten we ze onbehandeld, zodat het staal in zijn puurste vorm hergebruikt kan worden. Ook is de koppeling tussen de hoofddraagconstructie en de vloeren demontabel ingericht: de vloeren kunnen er op elk moment uit, zodat ze op elementniveau een nieuwe bestemming kunnen krijgen."

De waterdichte laag heeft Lichtstad Architecten zoveel mogelijk teruggebracht tot één homogeen materiaal: "We zochten en vonden een fabrikant die kon garanderen dat hij zowel de binnen- en buitenschaal van staal als de isolatie in de toekomst kon omvormen tot een nieuw materiaal. Ons doel was dan ook om de materialen te beperken en de hoofddraagconstructie, inclusief knooppunten, volledig op te bouwen uit staal. Het dakpaneel is bijvoorbeeld in een zodanige hoek toegepast, dat er geen extra waterkerend membraan op zit. Ook het gootdetail en aansluitend gevelpaneel hebben we uit staalelementen proberen op te bouwen." Tot slot bestaan de binnenwanden geheel uit afvalstromen.

Archicad als leidraad

Vondeling en Van Vugt maken tijdens het ontwerpproces van begin tot eind gebruik van Archicad. Van Vugt: "Dankzij Archicad kunnen we ons concept vertellen en visualiseren. We genereren schema's uit het 3D-model van Archicad om onze ontwerpprincipes toe te lichten. Dat passen we ook op een meer integraal niveau toe, bijvoorbeeld als het gaat over toegankelijkheid en veiligheid. Zo ligt de sportvloer van Bredius op een verdieping: door dat te visualiseren, kunnen we vluchtmogelijkheden op een logische en eenduidige manier in het ontwerp toepassen. Ook hebben we op die manier samen met de installateur het leidingverloop in kaart kunnen brengen. Zo kan Archicad ook voor ons tot nieuwe inzichten leiden. Het is dus een heel dynamisch proces."

Meerwaarde zichtbaar maken

Archicad kan ook helpen om de (meer)waarde van circulaire materialen en maatregelen inzichtelijk te maken. Vondeling: "Je kan dat doen door properties toe te kennen aan materialen, maar voor ons zit dat in eerste instantie in de visualisatie. Via 3D-modellen kunnen we opdrachtgevers meteen meenemen naar het eindresultaat. Het beperken van afwerkingslagen, het zichtbaar houden van bepaalde knooppunten ... De vrees bestaat altijd: hoe zal dat eruitzien? Door dat te visualiseren kunnen we die vrees wegnemen. Daarnaast bewijst Archicad ook bij de samenwerking met leveranciers zijn nut. In het voortraject formuleren we immers samen met fabrikanten een aantal uitgangspunten, zoals de mogelijkheid om elementen te ontkoppelen. In het model kan je dan zien dat die elementen effectief demontabel zijn. Dat geeft ons de garantie dat we die uitgangspunten kunnen waarborgen."

Wil je meer weten over de circulaire visie van Van Vugt en Vondeling? Herbekijk dan deze recente webinar in de reeks 'Architects in Ctrl', georganiseerd door BIM-softwareleverancier KUBUS. Voor meer informatie over de toepassing van Archicad in jouw organisatie, kan je een persoonlijke online demo aanvragen.