In 2018 vonden twee laat-twintigers die zich in Brussel wilden vestigen elkaar op Facebook en bundelden hun krachten om samen een woning te kopen. Eén van de twee eigenaars richtte, samen met twee anderen, een eigen architectenbureau Fallow op waardoor dit bureau uiteraard instond voor het ontwerp van ‘Sans Souci’: een project dat het conventionele wonen in vraag probeert te stellen en op zoek gaat naar een betaalbaar woonmodel dat sociaal contact aanmoedigt en een verschuiving naar een gedeelde economie stimuleert. Het project is een van de ‘best practices’ op Dichterlijk Wonen, een inspiratieavond van Archipel met voorbeelden van creatieve woonoplossingen binnen het grootstedelijk kader.
Op 22 juni stellen de architecten van Fallow hun kleinschalig cohousingproject voor. Ze komen vertellen hoe ze een plan hebben ontwikkeld waarin beide bewoners de mogelijkheid hebben om privacy te hebben met als bijkomend voordeel dat ze verschillende faciliteiten delen.
Op de begane grond biedt het bijgebouw ruimte aan een gemeenschappelijke tuin, die verbonden is met een multifunctionele ruimte. Op de onderste drie verdiepingen is een triplex met één slaapkamer ingericht en op de bovenste twee verdiepingen komt een duplex met twee slaapkamers. Een gedeeld gastentoilet bevindt zich perfect in het midden. De kelder biedt plaats aan een gemeenschappelijke wasruimte en een kleine werkplaats. Gemeenschappelijke technische apparatuur is verbonden met alle kamers door de hoofdtrap als open schacht te gebruiken, wat toekomstige aanpassingen of een veranderd gebruik vergemakkelijkt.
Alle ingrepen zijn ingepast in de bestaande kamerindeling van het huis met zeer weinig structurele aanpassingen, waardoor de renovatie zowel kostenefficiënt als omkeerbaar is. Dit project heeft de ambitie om de eerste springplank te zijn naar een groeiende gemeenschap door een voorbeeld te stellen in het herdenken van het gebouwde erfgoed.
Andere voorbeelden
Een tweede project dat inspireert is Appartement BDD van de Parijse architect Jean-Benoît Vétillard. Hier ambieert de totale transformatie van een appartement de verandering van het leven van de eigenaar. Het is een reflectie met de bouwheer over de ergonomie van de rustruimtes, de ‘dagelijkse kamers’, de generositeit van de lumineuze gemeenschappelijke ruimte, het creëren van een landschap, een ‘open vallei’ boven de keuken, met opbergruimtes eronder. Geen muren, alleen beloopbare oppervlakken.
Maison Kangourou van VVV tot slot reflecteert over bewoonbaarheid als ‘variabele geometrie’, waardoor flexibiliteit tussen gemeenschappelijke en privéruimten mogelijk wordt, zodat meerdere bewoners samen kunnen wonen. Door een reeks ruimtes – het balkon, de wintertuin, het terras, het solarium – in één enkel materiaal, zinken bekleding, te hullen, brengt het project eenheid in de achtergevel, die in Brussel vaak gekenmerkt wordt door een additief en ongeordend opbod van bijgebouwen en aanbouwen.
Lucas Desmet
De lezingavond van Archipel wordt ingeleid door Lucas Desmet, die in 2021 in zijn thesis de term ‘dichterlijk wonen’ introduceerde als alternatief voor ‘verdichting’.
"Projecten die verdichten en tegelijk inzetten op aangenamer leven, vallen onder deze noemer. In plaats van te verdichten om ideologische redenen, voor de maatschappij, voor het klimaat of voor de ouderen – kortom omdat het moet – kan verdichting ook voordelen opleveren voor de bewoners en de buurt. De focus van verdichting wordt omgezet van kwantitatieve naar kwalitatieve plekken maken. Dichter wonen, en tegelijk ruimer leven."
Sinds februari 2022 is Desmet werkzaam bij BRUT. Hier is hij betrokken bij de ontwikkeling van het voormalige bedrijventerrein Lips in Boortmeerbeek tot passende en dorpse meergezinswoningen.