Seminarie in de bres voor modernistisch erfgoed : “De historische afstand bij modernistisch erfgoed is vaak niet ver genoeg om de intrinsieke waarde ervan te kunnen waarderen”

Niet al ons modernistisch erfgoed wordt ondergewaardeerd. Al geldt dat vaak enkel voor iconische gebouwen. De waarde van instandhouding wordt onderschat. “Het is de uitdaging om niet-vanzelfsprekend potentieel erfgoed te kunnen redden”, zegt Tom Verhofstadt, coördinator bij urban.brussels. Zij inventariseren het Brussels architecturaal erfgoed. “We moeten het nodige belang hechten aan de opwaardering van de grote middelmaat, want die heeft potentieel in gebruik.”

Verspreid kennis over recent erfgoed

De verwaarlozing van het erfgoed komt volgens Verhofstadt vaak door een gebrek aan kennis. Om de kennis over gebouwen te verhogen inventariseert hij met Urban.Brussels gebouwen. “Wij inventariseren gebouwen niet als gebouw, maar we benaderen ze in een ruimere context. Zowel op stedenbouwkundig als op landschappelijk niveau zodat de volledige sociale dimensie aan het licht komt. Dat vergroot de waarde van een gebouw.”

Nadat het patrimonium is geïnventariseerd, moet die kennis ook verspreid worden. Frisse projecten zoals het collectief Scale van Elvira Vanmuysen en drie mede-architectuurstudenten, draagt hier een grote steen aan bij. Scale komt op voor ons patrimonium en organiseerde een tentoonstelling omtrent het modernistisch erfgoed in Hasselt. “Er moet meer aandacht besteed worden aan het recent erfgoed en de kwaliteiten ervan moeten getoond worden, net zoals we dat doen bij eeuwenoud erfgoed. Niet alleen naar architecten toe, maar ook naar besturen en burgers”, vertelt Vanmuysen.

Lelijke perceptie

Modernisme is een fragiele stroming omwille van het experimentele karakter. Volgens Verhofstadt toont het bepaalde gebreken waardoor het snel verouderd lijkt. “De historische afstand bij modernistisch erfgoed is vaak niet ver genoeg om de intrinsieke waarde ervan te kunnen waarderen.” Daarom moet er een mentaliteitswijziging komen. “Als mensen lelijk kijken naar de dingen is het moeilijk om die visie te veranderen. Wij hebben daarin een belangrijke pedagogische verantwoordelijkheid. Want wel of niet afbreken, is afhankelijk van emoties”, stelt Luc Vanmuysen van a2o-architecten.

Renovaties

Eén van de moeilijkheden bij het in stand houden van het modernistisch erfgoed is om het gebouw te laten voldoen aan de normen van vandaag. Dit gebruikt men daarom vaak als excuus om gebouwen niet meer te renoveren, maar af te breken. “Ik vind dat een drogreden om te voorkomen dat men niet voor verrassingen komt te staan”, zegt Brecht Van Duppen van Docomomo, een internationale organisatie die zich bezighoudt met het het documenteren en het behoud van het patrimonium. “Als de gebouwen niet populair zijn, wil men vaak ook niet beginnen met renoveren. Indien dat wel het geval is verandert de zaak. Vandaar dat de verspreiding van informatie zo belangrijk is.”

Van Duppen waarschuwt wel dat we alert moeten blijven voor het kapot renoveren van gebouwen. “Je mag niet te ver gaan in renovaties. Niet elk erfgoed vraagt erom om fel vernieuwd te worden. Als de patine en schil weg zijn, blijft er niets meer over van de authenticiteit van het gebouw.”

Bekijk via deze link het volledige seminarie In de bres voor modernistisch erfgoed. Registeren kan via de knop 'register' rechtsboven.