Sergison Bates en BULK winnen wedstrijd voor nieuw hoofdkantoor SD Worx in Antwerpen

Gelegen op de oostelijke oever van de Schelde, op de drempel tussen het middeleeuwse centrum van de stad en het grote havengebied in het noorden en westen, past het project in de strategie voor de regeneratie van het Eilandje en neemt het een prominente plek in op de hoek van de Brouwersvliet en Tavernierkaai.

Het team benaderde de opdracht door te bemiddelen tussen de specificiteit van de plaats en de universele aspecten van architectuur. "Door met deze twee dimensies om te gaan willen we een project creëren dat beantwoordt aan een specifieke opdracht maar relevant is buiten het beoogde gebruik, in staat te worden aangepast aan een onzekere toekomst en toch blijvend is als landmark, een uitdrukking van de stad waarvan het een deel is", klinkt het. 

Lange levensduur, losse pasvorm

De verschijningsvorm - twee ‘schildwachten’ van verschillende hoogte geplaatst op een plint - is een elegante oplossing voor de behoefte om de lichtinval in het interieur en de centrale tuin te maximaliseren, terwijl continuïteit wordt gevonden met aangrenzende structuren. Het gebouw verbindt en completeert de straatgevel en bakent de rand van het bouwblok langs de Schelde af. De afgeschuinde verticale elementen van de gevels geven een dynamische nadruk aan de vorm: terugliggend op niveau om de centrale groene binnenplaats te vormen, terwijl de plint een openbare agora, tentoonstellingsruimte, een auditorium en een café herbergt, met een actieve voorgevel aan alle zijden, in lijn met de straat en aangrenzende gebouwen. De plint is poreus en biedt routes door het blok, anticiperend op de te verwachten toename van het voetgangers- en fietsverkeer naarmate de regeneratie van het gebied vordert en het mobiliteitsbeleid evolueert.

Als reactie op de opdracht, waarin werd gevraagd om het project opties te bieden voor conversie naar woningen of horeca, hebben de ontwerpers een open, veelzijdige en veerkrachtige structuur ontwikkeld die naar behoefte kan uitzetten en inkrimpen. Deze benadering van bouwen die verder kijkt dan de onmiddellijke eisen van de opdracht en rekening houdt met de levensvatbaarheid van een project op lange termijn in termen van zuinigheid, energie-efficiëntie, maatschappelijke relevantie en culturele continuïteit resulteert in wat bOb van Reeth omschrijft als 'de intelligent ruïne': gebouwd om lang mee te gaan, met een sterke fysieke aanwezigheid, doordrenkt met een herkenbaar stedelijk karakter en toch in staat om veranderingen in het programma te absorberen, opnieuw te configureren en opnieuw te gebruiken zonder het geheel in gevaar te brengen. "Op deze manier bouwen we, door ons te focussen op de verschillende levenscycli van de meer permanente en kortstondige lagen van het gebouw, in het ontwerpproces zowel een blijvend expressief karakter als een breed potentieel voor herbestemming en herconfiguratie in de loop van de tijd. Met een evoluerend bedrijfsmodel in het achterhoofd ontwerpen we flexibele werkvloeren. Om een ​​open landschap van werkruimten of een cellulaire structuur van gesloten of semi-gesloten kantoren te kunnen organiseren en rekening te houden met wijziging in bezetting en veranderingen in programma typologie en werksettings", aldus het ontwerpteam. 

Hybride constructie

Gezien het zeer smalle perceel en de beperkte ruimte voor de bouwplaats, is het gebouw primair opgevat als een hybride prefab constructie: de plint zal worden gemaakt van een geprefabriceerde paddestoelkolomstructuur met ter plaatse gestorte betonnen vloeren en cassetteplafonds, waarbij de massa bijdraagt ​​aan een ideale thermisch en akoestisch binnenklimaat. Boven de plint worden de twee volumes gevormd door een modulair CLT-skelet en geperforeerde CLT-vloerplaten om kabels en leidingen te huisvesten. Verhoogde vloeren bieden plaats aan een verwarmings-/koelinstallatie en verhogen de akoestische isolatie tussen de niveaus, terwijl de gevel is opgebouwd uit geprefabriceerde elementen om de bouwtijd en hinder tot een minimum te beperken.

Hybride werken

"Het herinterpreteren van het domein en de sfeer van werkomgevingen tijdens de recente pandemie heeft aangetoond dat informele omgevingen vaak meer stimulerend kunnen zijn dan traditionele op een bureau gebaseerde opstellingen, waardoor de grenzen tussen de meer private en de gemeenschappelijke delen van het gebouw vervagen. Gebaseerd op de principes van multi-space werkomgevingen, hebben we een taal van elementen ontwikkeld die kunnen worden georganiseerd om een ​​verscheidenheid aan configuraties te creëren: werkstations, concentratiecockpits, ankerpunten, koffiecorners en lockers zijn gerangschikt over vloerplaten en ondersteund door een breed scala van informatie- en communicatietechnologieën waarmee gebruikers de omgeving kunnen kiezen die het beste bij een bepaalde taak past, ze bevinden zich tussen alternatieve ruimtes om zelfstandig of in samenwerking met anderen te werken", klinkt het bij de ontwerpers. 

Een netwerk van groene ruimten is een cruciaal element bij het creëren van aangename, gezonde en duurzame werkomgevingen: een groene binnenplaats boven de lobby, een tuinterras, een serre, een overkapping, een panoramisch terras en een loggia bieden een reeks verbonden break-out ruimtes op de verschillende niveaus door het gebouw heen en spelen een belangrijke rol bij waterbeheer, het verminderen van hittestress en het ondersteunen van biodiversiteit.

Toekomstbestendig

De aanvankelijke strategische keuzes van de opdrachtgever – centrale ligging, compacte site, nabijheid van openbaar vervoer – waren een ideaal uitgangspunt voor een integrale aanpak van duurzaamheid. Om de ambitieuze doelen die in de opdracht zijn uiteengezet te bereiken, is vanaf het begin in het plannings- en ontwerpproces de BREEAM-methodologie overgenomen. Het ontwerpen van een echt duurzaam gebouw vereist grondig nadenken over de levenscyclus, het zorgvuldig selecteren van bouwmaterialen in functie van hun aanpassingsvermogen en onderhoudsgemak om het project toekomstbestendig te maken. Het ontwerpteam heeft zich daarom gericht op het verminderen van het energieverbruik en het hergebruik van natuurlijke bronnen door passieve technieken toe te passen. De zonnewinst wordt geminimaliseerd door externe zonwering en de diepte van de raamopeningen wordt gemoduleerd om licht/schaduw te optimaliseren, afhankelijk van de oriëntatie van elke gevel.

Al het regenwater wordt hergebruikt, inclusief de overloop uit de tuin, grijswaterzuivering wordt overwogen om het tekort aan te vullen vanwege het beperkte dakoppervlak dat beschikbaar is voor regenwateropvang. Een intelligent verlichtingssysteem reageert op daglichtniveaus en beweging en als reactie op COVID-19 is er speciale aandacht besteed aan ventilatie en luchtbehandeling om schadelijke vluchtige organische stoffen tijdens de bouw te verminderen.