Stad en Architectuur: "Hedendaagse architectuur is het beeldmerk van Leuven geworden"

Welke zijn de meest in het oog springende projecten die er tijdens de DVDA te bezichtigen zijn in jouw regio/stad?

• De Hoorn van 360 architecten:  Brouwerij De Hoorn is de bakermat van Stella Artois en een sterk staaltje van industriële architectuur. Na 20 jaar leegstand veranderden zeven enthousiaste Leuvenaars het gebouw in een innovatieve ontmoetingsplek.
• De Balk van Beel van Stéphane Beel Architects: het eerste gebouw van de nieuwe Leuvense stadswijk Tweewaters, is meteen het meest duurzame residentiële gebouw in Europa.
• Het Psychiatrisch Centrum Campus Gasthuisberg, wellicht een van de meesterwerken van de Vlaamse toparchitect Stéphane Beel. Het gebouw zelf is op z’n minst therapeutisch te noemen.  
• De Verbouwing Beerten Weynants: de woning ligt in een zone waar niet gebouwd, zelfs heropgebouwd mag worden. Om de woning toch te kunnen uitbreiden, vonden Guerilla Office Architects een ingenieuze oplossing in de aanpalende schuur.
• De Vernieuwbouw Borremans van arch. Rob Mols: met een laag budget, hoge ambities gerealiseerd. Dit stadsperceel van amper 31 m² werd recent nog ingenomen door een krot. Vandaag prijkt er een lichte en ruimtelijke stadswoning.

Welke evenementen in jouw regio/stad zou je zeker aanraden?

• Architectuurprijs Leuven – tentoonstelling (24.09-25.10 in OPEK) en publicatie: met de Architectuurprijs Leuven maakt de stad een balans op en reflecteert zij over recente projecten die relevant zijn voor de huidige tendensen van stadsontwikkeling. De publicatie 'Hedendaagse architectuur in Leuven' en de tentoonstelling brengen de genomineerde projecten samen.
• Scholendebat en prijsuitreiking (op 7.10 in OPEK): de Architectuurprijs heeft een sterk democratische inslag: de gebruikers van de stad beslissen mee. De stad reikt een vakprijs en een publieksprijs uit. In een publiek einddebat worden de finalisten voorgesteld door eindejaarsleerlingen van Leuvense middelbare scholen. Het aanwezige publiek beslist.
• Wandeling ‘de Dijle levend door Leuven’: Stad en Architectuur heeft een wandeling uitgestippeld langs stadsvernieuwingsprojecten die in directe relatie staan met de vernieuwde Dijle in Leuven. 

Wat is typisch voor de architectuur in jouw regio/stad?

Leuven kent de laatste decennia een sterke ambitie om te investeren in infrastructuur vanuit de noodzaak om van een kleine universiteitsstad een voldragen centrumstad te maken en dat werpt volop vruchten af. Als één van de dertien Vlaamse centrumsteden concentreert Leuven diverse voorzieningen  voor zijn omgeving zoals werkgelegenheid, verzorging, onderwijs, cultuur, ontspanning, etc.; hiermee onderscheidt Leuven zich van Diest, Aarschot of Tienen. Bijkomend is de inspirerende aanwezigheid van een universiteit op wereldniveau een belangrijke factor in het elan van bouwen dat Leuven vandaag kent. De KU Leuven is zonder meer de grootste bouwheer van de stad en volgt dezelfde uitdaging om permanent te bouwen en te herbouwen. 

Intussen staat Leuven bekend als een stad met een buitengewoon stimulerend klimaat voor ‘hedendaagse’ architectuur.  Hedendaagse architectuur is het beeldmerk van Leuven geworden. Investeren in hedendaagse architectuur resulteert er zowel in doorsnee-architectuur als in grote exponenten als M – Museum Leuven of de Balk van Beel. Leuven zet daarbij sterk in op het wonen in de stad. Maar elk voordeel heb zijn nadeel. Dankzij het actief promoten is het wonen in de stad en directe omgeving erg in trek, wat ook nadelige effecten heeft: forse prijsstijgingen, parkeerproblemen, ...

Als je jouw regio/stad op architectonisch gebied vandaag vergelijkt met de situatie van pakweg 10 jaar geleden, wat valt dan het meeste op?

 Grote delen van Leuven hebben de laatste jaren een grondige metamorfose ondergaan. Oude industriële sites (vb. rondom de Vaart en de Dijle, Sociale Werkplaatsen, …) evolueren volop. De industrie trok uit de stad en de vrijgekomen industrieterreinen maken stilaan  plaats voor levendige stadswijken. Telkens wordt een kwaliteitsvolle mix van wonen, werken en vrijetijdsbeleving nagestreefd, wat een nieuwe dynamiek aan het stadscentrum toevoegt. In ruil leidt het herbestemmen van oude industriële gebouwen tot woongebieden tot volkomen nieuwe stadszichten en hiermee een stukje verlies aan herkenbaarheid. 

Wat vormen de belangrijkste architectonische uitdagingen in jouw regio/stad voor de volgende jaren en decennia?

Het Leuvense stadsbestuur beklemtoont het belang van wonen in de stad niet zonder reden. De laatste decennia is de bevolking buiten de steden veel sterker gegroeid dan in de stad. Ondanks de suburbanisering blijft Leuven als centrumstad een grote concentratie aan voorzieningen bieden. Dit zorgt voor veel verkeer naar en van de stad met nefaste gevolgen op vlak van mobiliteit, leefbaarheid en economie.  De Leuvense regio kampt dus met belangrijke vraagstukken: hoe groot is Leuven nu? Waar liggen haar grenzen? Kan de regio Leuven verkeersleefbaar blijven? Waar vangen we de toekomstige demografische en economische groei het best op ? Slagen we er nog in om onze ruimtelijke ordening een duurzame richting te laten opgaan? Hoe bewaakt Leuven het evenwicht tussen verstedelijking en verlandschappelijking?

Wat zijn de krachtlijnen van jouw architectuurorganisatie?

Stad en Architectuur is bovenal een presentatieplek. Ze stelt recente ontwikkelingen in architectuur voor aan de hand van tentoonstellingen, lezingen en debatten en werkt voor haar activiteiten samen met M – Museum Leuven en Kunstencentrum STUK, beide toplocaties in Leuven. Stad en Architectuur maakt kortom vernieuwende architectuur zichtbaar, ervaarbaar en bediscussieerbaar. Hierbij tracht het bovenal een breed publiek te inspireren om zodoende een zo groot mogelijke maatschappelijke betrokkenheid te creëren. Zij werkt daartoe samen met nationale en internationale experten. De thema’s die aan bod komen, behandelen urgente  vraagstukken uit het architectuurveld. Zij volgen uit diverse versterkte samenwerkingen en allianties die Stad en Architectuur doelbewust opzoekt. 

Van welke toekomstige evenementen of projecten van jouw organisatie verwacht je veel?

In 2016 vieren we de vijfhonderdste verjaardag van ‘Utopia’ van Thomas More, het boek dat het startschot gaf van een lange traditie van utopisch denken binnen de discipline van de architectuur. De tentoonstelling kadert binnen een stadsbreed project met een grootschalig cultureel, wetenschappelijk en toeristisch programma dat in heel Leuven zichtbaar zal zijn. Het architectuurluik van de tentoonstelling, een productie van Stad en Architectuur, brengt geen staalkaart van utopieën uit verleden of heden,  maar stelt de vraag naar het kritische potentieel van de utopie en naar de architectuur als utopische praktijk in de toekomst. Hoe kan het utopische denken productief en relevant zijn? Vier intrigerende motieven uit het boek krijgen een vertaling in het ontwerp van een actuele utopie, ontworpen door vier verschillende architectenbureaus.
Omdat de impact van ‘Utopia’ wereldwijd was, vindt de tentoonstelling niet enkel in M – Museum Leuven plaats, maar simultaan in verschillende Europese landen. Een breder debat gevoerd rond de resultaten van deze tentoonstellingen, vormt de inzet van internationale uitwisselingen.

• EUtopia - tentoonstelling
• 1.10.2016 – 25.01.2017 in M – Museum Leuven
• Simultaantentoonstellingen in Dublin en Ljubljana
• Curatoren: Ward Verbakel (plusoffice arch.), Joeri De Bruyn (Public Space) en Maarten Van Acker (UA)

Auditorium staat voor de lezingenreeks die Stad en Architectuur jaarlijks organiseert in samenwerking met STUK, de KU Leuven (dep. ASRO) en de studentenvereniging Existenz. De reeks brengt een verscheidenheid aan ervaring en expertise bij elkaar die kaderen binnen een gemeenschappelijk thema. Gedurende acht avonden presenteren nationale en internationale ontwerpers scenario’s voor nieuwe ontwikkelingen op het vlak van architectuur, stedenbouw en design.  Stad en Architectuur werkt samen met externe curatoren, met voor de komende editie als curator de Italiaanse expert, Dr. Silvio Carta, die een programma samenstelde rond het thema ‘The Architecture of Information: data, people, public space’.

• 29.10.2015  PHILIPPE MOREL -  EZCT (FR) / “Data and the Public Space”
• 12.11.2015  ATMOS STUDIO (UK) / “The Cultural Framework of Digital Design”
• 26.11.2015  CARLO RATTI (USA) / “The Dawn of the Architecture of Information”
• 10.12.2015  LAB[AU] (BE) / “The City and the Social Space”
• 11.02.2016  J. MAYER H. (DE) / "Data-driven Spaces, Forms and Shapes"
• 03.03.2016  PATRIK SCHUMACHER – ZAHA HADID ARCHITECTS (DE/UK) / “Data-driven Spaces, Forms and Shapes”
• 24.03.2016  PERNILLA OHRSTEDT STUDIO (SE) / “Data, Physical Characteristics and People”
• 14.04.2016  ARUP (UK) / “The Future of our Public Realm”