Steeds minder eenmansbureaus bij Vlaamse architecten

De voorbije maanden hielden Architectura.be en Redactiebureau Palindroom een uitgebreide enquête rond communicatie van en naar architecten waarin ook gepeild werd naar de grootte van het bureau. Vier jaar geleden organiseerde architectura.be een soortgelijke enquête wat het mogelijk maakt om de resultaten van 2020 te vergelijken met die van 2016.

Minder eenmansbureaus

In 2016 waren eenmansbureaus nog in de meerderheid. 47% van de respondenten werkte toen in een eenmansbureau. In 2020 is dat gezakt tot 26%, een daling van maar liefst 45%.

Architecten die werken in een bureau met 2 tot 5 personen vormen vandaag met 30% de grootste groep. Toch merken we ook voor deze groep een daling ten opzichte van 2016. Toen was 34% actief in een bureau van 2 tot 5 personen, nu nog maar 30%. De verschuiving zit hem vooral bij de nog grotere bureaus.

Voor bureaus van 6 tot 10 personen is er een verdubbeling van 8 naar 16%. Idem voor bureaus van 11 tot 50 personen die stijgen van 10 naar 22%. Voor de echt grote bureaus van meer dan 50 personen zien we zelfs een verdriedubbeling van 2 naar 6%.

Opmerkelijke schaalvergroting

Die schaalvergroting zal niemand binnen de sector echt verwonderen, maar dat er op amper vier jaren tijd zo’n verschuiving zou plaatsvinden, is toch wel frappant.

Waaraan is die schaalvergroting toe te wijzen? Ten eerste aan het feit dat het beroep van de architect steeds complexer wordt en veel meer behelst dan vroeger. Een architect is vandaag veel meer dan iemand die de plannen voor een gebouw uittekent. Dat was vroeger ook al zo, maar de laatste jaren zijn er toch veel aspecten bijgekomen die de job veel complexer maken. EBP-verslaggeving, veiligheidscoördinatie, brandveiligheid, akoestiek, visualisaties,…

Je kan onmogelijk verwachten dat de architect al deze aspecten even goed onder de knie heeft. Dat kan de architect op twee manieren oplossen: ofwel besteedt hij bepaalde zaken uit aan bijvoorbeeld een veiligheidscoördinator, een akoestisch bureau,… Ofwel bundelt hij de krachten met de andere architecten. In een groot bureau is het haalbaar om voor bepaalde aspecten specialisten in eigen huis te hebben. Voor een klein bureau is dat onmogelijk.

Schaal van opdrachten

De schaalvergroting mag ook niet los gezien van de sterke verschuiving binnen het opdrachtgeverschap. Vroeger werkten de meeste architecten voor particuliere bouwers en ontwierp de grote meerderheid vooral eengezinswoningen.Dat is steeds minder het geval. De schaal van de opdrachten wordt dus groter en dat is vaak te hoog gegrepen voor een eenmansbureau.

Digitalisatie

Ten slotte werkt ook de digitalisatie binnen de bouwsector deze schaalvergroting in de hand. BIM geraakt hoe langer hoe meer ingeburgerd. Het wordt hoe langer hoe meer een must voor architecten om het bimmen onder de knie te krijgen, zeker voor architecten die sterk actief zijn in de utiliteitsbouw. Daar wordt BIM zelfs steeds meer opgelegd door de opdrachtgever.

Voor woningbouw hinkt BIM voorlopig nog wat achterop, maar iedereen is er wel van overtuigd dat ook voor kleine projecten BIM steeds meer regel in plaats van uitzondering wordt.

En BIM is uiteraard meer compatibel met grote bureaus dan met kleine. Het vergt immers veel tijd om BIM onder de knie te krijgen en die tijd is er niet bij eenmansbureaus. Bovendien vergt BIM ook grote investeringen in software en hardware en dat is zwaar om dragen voor kleine bureaus.

Maar digitalisatie behelst meer dan enkel BIM. Voor het visualiseren van de projecten wordt de lat steeds hoger gelegd. Zeker binnen de utiliteitsbouw verwacht men steeds meer dat behalve plannen en geveltekeningen ook professionele renders toegevoegd worden en steeds architecten proberen het verschil te maken door hun klant via VR en AR onder te dompelen in hun project. Bijzonder interessant, maar ook hier zijn weer investeringen in software, hardware en tijd mee gemoeid die niet weggelegd zijn voor kleine bureaus.

Dit artikel is een fragment uit het whitebook dat Redactiebureau Palindroom heeft uitgebracht over de resultaten van een enquête waarin zowel de eigen communicatie van architecten (website, social media, fotografie,….) als de communicatie naar architecten (vakbladen, websites, beurzen,…) onder de loep genomen worden. Verder werden ook vragen gesteld rond de visie op en ervaring met labels, circulair bouwen en BIM. Geïnteresseerd in deze publicatie? Je kan de whitepaper hier downloaden.