STEEN & BEEN. Black architects matter (Filip Canfyn)

Lesley Naa Norle Lokko is de curator van de Architectuurbiënnale 2023 in Venetië. Deze Ghanees-Schotse architecte, professor en schrijfster mag als eerste uit Afrika deze tweejaarlijkse expo inhoud geven en na Pritzker-laureaat Francis Kéré (Burkinees-Duits) en Sir David Adjaye (Ghanees-Brits) architectuur met niet-Westerse roots een podium bieden.

In haar visietekst ‘The Laboratory of the Future’ legt ze uit dat, als cultuur de optelsom is van “verhalen, die we vertellen over onszelf”, het belangrijk is te weten wie die ‘we’ is. Ze moet dan vaststellen dat vooral in de architectuur een beperkt narratief historisch overheerst en grote delen van de beschaving negeert. Met haar Biënnale wil ze het verhaal van de architectuur opnieuw vertellen, maar dan ruimer en als bron van verandering. Op Archdaily verduidelijkt ze haar missie: Afrika ziet ze als de leidende kracht voor de vormgeving van de toekomstige wereld, omdat op dat continent, meer dan waar ook, de vragen “Hoe willen we leven? Hoe moeten we leven? Hoe willen we niét leven?” moeten gesteld en beantwoord worden.

Ze wil alleszins corrigeren vanuit haar ervaring met hoe met haar roots omgegaan werd en wordt. Geboren in Schotland en getogen in Ghana komt ze terug naar Engeland om te studeren en “Opeens was ik Zwart, werd mij duidelijk gemaakt dat Zwart een identiteit op zich is, die alle culturele nuances, waarmee ik opgroeide, wegwiste”. Deze quote uit een interview in de New York Times versterkt ze met een tweede: “Wanneer je Afrikaans bent spreek je tot een wereld, die al een mening heeft over wie en wat je bent. Je krijgt dat etiket. De Biënnale is een kans zowel om te spreken over dat etiket als om te tonen hoe gelijkend we zijn.”

Haar punt is gemaakt, Venetië wordt een game changer en wat gebeurt dan net voor de opening van de Biënnale? Archpaper bericht over Lokko’s “frustratie over de absurditeit en hypocrisie van een tentoonstelling over Afrika, waar Afrikanen de toegang ontzegd worden”. Inderdaad, de Italiaanse regering weigert visa te geven aan de Ghanese medewerkers van Lokko, omdat de Italiaanse ambassadeur haar beschuldigt van het naar Europa brengen van ‘niet-essentiële jonge mensen’ (sic!).

Wat doet Lesley Lokko nog in Venetië? Waar blijft de verontwaardiging van de internationale architectuurwereld? Welke zin heeft die Biënnale nog?