Steen&Been (column Filip Canfyn): In memory(am) lane

"In de rubriek van mijn weekendkrant, die de ouderen onder ons ‘de nécrologie’ noemen, staat een bescheiden vormgegeven berichtje: het leert me dat Ignace De Graeve alias Grabà overleden is, dat hij door zijn familie als een veelzijdig kunstenaar geëerd wordt en dat hij in alle intimiteit begraven is.

Van de doden geen kwaad natuurlijk maar ik stap toch nog eens mijn memory lane af.

De Graeve, eerst schilder en ontwerper met wat succesjes in de Dubai’s en Abu Dhabi’s van die tijd (Knokke en Sint-Martens-Latem dus), wordt begin jaren tachtig van vorige eeuw hot als bezieler van “Language of Forms”, een designgroep met niet weinig industriële en politieke supporters. Hij mag dan ook opdraven voor het Belgisch paviljoen op de Wereldtentoonstelling van Tsukuba in 1985 en andere prestigeprojecten. Grabà wordt vooral de goeroe van Gaston Geens, de eerste Vlaamse minister-president. Die moet vanaf januari 1983 de al even eerste Vlaamse 3.000 ambtenaren huisvesten (vandaag zijn er 36.000 Vlaamse ambtenaren, by the way) en ziet zich verplicht warme broodjes te bakken met de Brusselse vastgoedwereld. Les gars de l’immobilier doen een aanbod, dat Gaston blijkbaar niet kan weigeren: het nieuwe Markiesgebouw, tussen kathedraal en Centraal Station. Wat Vlaanderen doet, doet Vlaanderen beter, zegt Geens altijd, maar spijtig genoeg zit er te weinig Vlaanderen in dat Markiesgebouw. De bouwheer is de Belgische AG Group, de architect is een Waal: André Jacqmain van de Atelier d’Architecture de Genval, de Franstalige evenknie van Jaspers in de Noordwijk. Gaston haalt, om politieke en nationalistische gevoeligheden uit de weg te gaan, Grabà van stal. Die wordt tot coördinator alias Vlaams gezicht gebombardeerd en mag officieel de valse gothische spitsbogen in inox uitvinden, die als letterlijke window dressing tot op vandaag de gevel van de kantoorbombast ridicuul maken.

Ik werk op dat ogenblik voor Groep Planning, die in opdracht van de Vlaamse administratie de programmatie en de inrichting van het Markiesgebouw mag uitwerken. Het wordt mijn eerste ervaring met de kortzichtigheid van promotoren en cabinetards. Hoewel het gebouw voor 27 jaar gehuurd wordt mag het allemaal niets kosten. De meest onzinnige argumenten worden hiervoor in stelling gebracht. Men wil per se landschapskantoren omdat dan zogezegd bespaard wordt op binnenwanden, niet beseffend dat bij grote ruimten eigenlijk méér moet geïnvesteerd worden in comfortmaatregelen. Men wil geen verlaagde plafonds maar men vergeet dat betonwelfsels voor een vreselijke akoestiek zorgen. Men wil geen verhoogde vloeren, zodat alle bekabeling snel vastloopt in de petieterige vloergoten. Het Markiesgebouw wordt dus ook binnenin een draak, een monument van betweterij en mentaal façadisme.

Daarna begint de ster van Grabà te tanen en keert hij terug naar zijn kunstjes van vroeger. De Vlaamse reis van 27 jaar in de kantoorwoestijn wordt intussen in alle stilte verdergezet. Tot Geert Bourgeois, de toenmalige minister van Bestuurszaken, in 2004 verklaart dat Vlaanderen het contract niet verlengt voor wat hij “een onefficiënt gebouw” noemt, dat ondertussen volledig getransformeerd is in een poespas van individuele kantoren. Voortschrijdend inzicht na bijna drie decennia ... Het Markiesgebouw wordt vanaf 2007 gerenoveerd en opnieuw beetje bij beetje want moeizaam verhuurd. In 2015 wordt zelfs achter de belachelijke spitsbogen de beursklok voor de eerste keer geluid nu Euronext er zijn intrek in genomen heeft.

Bij het heengaan van Ignace De Graeve past de hoop op het heengaan van deze schreeuwerige vergissing, die sindsdien door Vlaanderen alleen maar herhaald wordt in de Noordwijk. Wat Vlaanderen doet, doet Vlaanderen niet altijd goed én meer dan eens. Gaston en Grabà mogen ondertussen in vrede rusten."