Steen & Been (Filip Canfyn): Zorgwekkend

Onmiddellijk na de intussen beruchte Pano-uitzending over woonzorgcentra sms ik naar mijn dochter, die mij de documentaire vooraf signaleerde: “Gechoqueerd maar niet verrast.” Mijn dochter, een verpleegkundige met een master ziekenhuisbeheer, werkt zéér hard als verantwoordelijke van een afdeling van een woonzorgcentrum in een typisch Vlaamse kleinstad. Zij heeft mij met haar dagelijkse verhalen ook een beetje ervaringsdeskundige gemaakt. Dus niet verrast. Dezelfde week raakt ook bekend dat het aantal klachten bij de Woonzorglijn in 2016 verdubbeld is. Die klachten gaan meestal over de zorgkwaliteit.

Huisvesting is reeds lang in de feiten geen grondrecht meer: huisvesting is vastgoed geworden en wie aan deze economische activiteit niet kan participeren zit zwaar in de problemen.

De grondwet geeft ons allemaal drie basisrechten: een recht op onderwijs, een recht op gezondheidszorg en een recht op huisvesting. Dit zijn grondrechten, die gelden voor iedereen en die op een behoorlijke wijze moeten gegarandeerd worden door de overheid. Die overheid kan idealiter deze rechten zelf invullen maar mag ook het privaat aanbod aanvullen en corrigeren. Met die laatste optie is trouwens in principe niets mis, tenzij de essentie van het grondrecht vergeten wordt.

Huisvesting is reeds lang in de feiten geen grondrecht meer: huisvesting is vastgoed geworden en wie aan deze economische activiteit niet kan participeren zit zwaar in de problemen. De overheid voorziet maar in amper 7% sociale woningen en dat aandeel blijft al een halve eeuw nagenoeg constant. Het grondrecht is verdwenen in de plooien van de vastgoedmarkt.

Woonzorgcentra zitten ergens tussen huisvesting en gezondheidszorg in. Twee grondrechten, zou je dan denken, maar ook hier heeft de vermarkting toegeslaan. In de vastgoedcomponent wordt intens geïnvesteerd maar de wat lastigere zorgcomponent wordt ofwel uitbesteed ofwel geminimaliseerd. Weg grondrechten.

Het vastgoedvirus, dat al sinds oudsher woedt in de huisvestingslogica, besmet meer en meer de (gezondheids)zorg en zit wellicht al klaar om ook het onderwijs te verzieken. Men kan met de vinger wijzen naar de actoren, die er goed aan verdienen, maar men kan ook in de spiegel kijken en zich schamen voor een maatschappelijke keuze, die electoraal niet afgestraft wordt: grondrechten zomaar afgeven, omdat we denken er beter van te worden, zonder medelijden met de zwakste slachtoffers van die keuze.

Het vastgoedvirus, dat al sinds oudsher woedt in de huisvestingslogica, besmet meer en meer de (gezondheids)zorg en zit wellicht al klaar om ook het onderwijs te verzieken.

In De Tijd wordt een zorgvastgoedbobo gevraagd naar zijn reactie op de Pano-uitzending. De CEO in kwestie mag straffeloos beweren dat wij ons beter zorgen (mijn woordspeling, vastgoedbobo’s hebben geen humor), dat wij ons beter zorgen zouden maken over de vereenzaming door het gebrek aan familiebezoek, over de onder druk staande marges van de investeerders, over de flauwe financiering door de overheid, … Zijn uitsmijter mag er helemaal wezen: we zouden ons beter zorgen maken over hoe we de twintig jaar na ons pensioen zullen betalen dan over hoe we die ocharme twee jaar in een rusthuis zullen overleven.

De bobo is niet gechoqueerd en ik ben niet verrast.