STEEN & BEEN. Gentriffiti (Filip Canfyn)

Graffiti maken van het stedelijk weefsel een canvas voor politieke en culturele expressie, die vooral in armere wijken ergens tussen twee uitersten laveert: tussen enerzijds rauwe rebellie tegen pijnlijk discrimineren en anderzijds feestelijke hulde aan warm samenleven. En nu blijkt die laatste vorm van alternatieve communicatie te werken als een (meestal onbedoelde of ongewilde) motor van gentrificatie. Een ooit dode plek groeit zo uit tot een creatieve hotspot, die eerst avant-garde, later mainstream wordt, en vooral populair en fotogeniek. Dan wordt het tragisch tijd voor alweer hetzelfde verhaal: betaalbare woningen worden duur vastgoed, rijkere residenten worden aangetrokken en zittende bewoners worden gedoemd om te vervreemden van hun eigen habitat.

Dan kunnen weer andere graffiti deze gentrificatie en ongelijkheid aanklagen en bestrijden. Ja toch? Neen. Dit lukt niet meer in een betere wijk, die niet meer zo tuk is op wat nu als smerige bekladding van mooie muren beschouwd wordt. Gentrificatie kent immers maar één richting: van arm naar rijk, van betaalbaar naar duur. Omgekeerd bestaat niet. Arme huishoudens kunnen nooit systematisch rijke buurten inpalmen, tenzij de bemiddelde bewoners zelf beslissen elders hun vastgoed aan te schaffen.

Meer nog, ook op Archdaily.com (19.05.17) toonde Thomas Musca ooit aan ‘hoe ontwikkelaars graffiti gebruiken als een paard van Troje voor gentrificatie’. Spuitbusartiesten mogen legaal en betaald hun kleurige lusten botvieren om het meerwaardeproces in gang te steken, tot de investeerder het genoeg acht en de nu fel bejubelde en gegeerde buurt een real estate makeover geeft.

Het doet mij alleszins denken aan een graffito, die ik ooit zag: ‘Make money, no excuses”.