Steen & Been: Kip zonder ei, ei zonder kip

Karel Verhoeven schrijft in De Standaard van 29.03.18. een raak commentaarstuk over rekeningrijden. Ik citeer de relevantste passages.
‘Wij snakken allen naar minder auto’s en meer bereikbaarheid. De oplossing ligt in minder auto’s. Over het doel verschillen de partijen niet meer van visie. Voer rekeningrijden in, en de files zullen smelten. (…) “Ik weet hoe ik de milieuproblemen moet oplossen maar ik weet niet hoe ik daarna nog verkozen raak.” Die woorden (van Bruno Tobback, federaal milieuminister 2004-2007) zijn symbool geworden voor het democratisch deficit: de burger wil een oplossing maar is niet klaar om er zelf aan deel te nemen. Die oplossing zal verandering en opoffering vergen voor een winst die pas later duidelijk wordt. De democratische politicus kan niet veel verder springen dan zijn electorale stok lang is. (…) Maar waar ontbreekt het die politici dan precies aan? Ze zitten gevangen in hun partijpolitiek die geëvolueerd is tot een permanente hunker naar de goedkeuring van een verstrooide maar eisende kiezer die altijd lichtjes misnoegd is en hoe dan ook trouweloos. Echte verandering ligt niet in het bereik van de politiek.’
Tussen haakjes, vervang in bovenstaande lijnen rekening rijden door andere thema’s zoals salariswagens, woonlocatie, betonstop, zelfs houtkachels, en de inhoud blijft geldig.

Die inhoud leidt eigenlijk een fundamenteler vraagstuk in: bepaalt het electoraat alias de mensen, de burger, het volk de agenda en het programma, waarnaar de politiek zich moet schikken om electoraal mee te tellen, of bepaalt de politiek de agenda en het programma, waarvoor een electoraat moet gezocht worden om politiek mee te tellen?

Ik heb over dit vraagstuk ook al commentaarstukken geschreven. Ik citeer opnieuw de relevantste passages.
‘De burger is zonder meer vragende partij voor een oplossing van een algemeen probleem maar wenst bovenal zijn particulier belang te verdedigen. Hij wil evenwel geen inspanning leveren in functie van die oplossing en eist zelfs van de politiek een àndere oplossing. Die politiek vervalt dan meestal in een tolerantie voor deze vorm van collectief egoïsme, die soms zelfs verpakt wordt als een goede daad ten voordele van het algemeen belang.’

‘Als de politiek beweert naar de burger te luisteren en vraaggestuurd te werken kan evengoed beweerd worden dat het politiek aanbod de vraag articuleert. Inderdaad, het aanbod bepaalt evenzeer de vraag als de vraag het aanbod. Dirk Pels, in ‘Het volk bestaat niet’, vergelijkt daarom politiek bedrijven met een restaurant runnen. Ook in een restaurant gaan de consumenten af op een door de chef gemaakte preselectie van gerechten omdat zij erop vertrouwen dat de chef beter dan zij zelf weet wat een goede maaltijd is.’