Steen & Been: Maaswerk

Winy Maas, die zichzelf graag voorstelt als ‘de M van MVRDV’, een wereldwijd toonaangevend kantoor vandaag, toont zich in ‘Under tomorrow’s sky’ als een opgejaagde alleswiller en -weter, die met ADHD² en drukdrukdruk³ als adrenaline honderd borden tegelijk omhooghoudt in het internationale architectuurcircus. Hij hopt, te voet, op de fiets en met het vliegtuig, van project naar werf en wordt recht gehouden door altijd maar verse blikken multidiverse medewerkers, die opengetrokken worden om bouwheren-met-centen-en-ballen te dienen. Ik denk tijdens het bekijken van de documentaire aan mijn vroegere verhalen over Rem Koolhaas (‘Zonder zonde?’, 23.05.17.) en Bjark Ingels (‘Kopzorgen’, 13.06.18.) en aan het woord ‘meewarigheid’.

Maas vertrekt niet van de homogeniteit van een signatuur maar van de eigenheid van elke opdracht. Dat geeft hem een vrijbrief om te grazen buiten de kudde, te kleuren naast de lijntjes en te provoceren binnen de perken. Hij neemt het risico op die manier als hofnar te fungeren voor de koningen van het kapitaal, die zijn alternatieve discours pro een betere aardbol kunnen vermarkten. Neem nu ‘Valley’ op de Zuidas in Amsterdam: middenin een dode kantoorwoestijn 200 appartementen in een glazen hoogbouw, die Maas vakkundig met hamer en beitel lijkt te bewerken om plaats te maken voor terrassen, zichten en luchtcirculatie. Hij levert ongewoon vastgoed met een vette knipoog naar kunstenaar James Winner, die vijftig jaar geleden al de blokkendozen van de Best-supermarkten pimpte met gevels, die in puin vielen, scheurden als na een aardbeving of losgeslagen leken. En ‘Valley’ wordt dan nog eens uitvergroot voor Maas’ werk in Azië. MVRDV is op haar best en soms subliem wanneer de te behappen schaal en de te beheersen druk beperkt worden: het wooncomplex voor ouderen WoZoCo in Osdorp (1997), de Hageneilandwoningen in Ypenburg (2001) en het nagelnieuwe Depot Boijmans-Van Beuningen in Rotterdam, niet toevallig allemaal projecten in Nederland, waar de internationale pomp and circumstance achterwege kunnen blijven.

Ik heb onlangs mogen samenwerken met MVRDV aan een bescheiden masterplan. Ik heb het genoegen gehad een uiterst professioneel team te leren kennen, dat tonnen originaliteit, gedrevenheid en zelfs bevlogenheid evenwichtig en gestructureerd inzet om tot een spitant maar ook haalbaar resultaat te komen. Zonder kapsones. Ik heb wel Winy Maas niet gezien. Misschien daarom.