Onze huiscolumnist Filip Canfyn heeft voor het eerst in drie jaar zijn tenten weer opgeslagen in zijn geliefde Portugal maar heeft toch twee vakantiebrieven achtergelaten, geïnspireerd door Ruimte 54 (VRP, juli-aug-sept 2022), een themanummer rond ‘Ruimte en menselijk gedrag’. Deze week zijn eerste brief.
In de intro van hoofdredacteur Koen Raeymaekers staan o zo herkenbare paragrafen.
“U kent ze wellicht. Ze duiken regelmatig op in allerlei renderings, ontwerpschetsen en plannen. Alléén, met z’n tweeën, of in verspreide groepjes. Nooit als een massa. Ze zien er steevast sereen, ontspannen en levenslustig uit. Ze lijken nooit last te hebben van sombere gedachten of vertwijfeling. Andere constatering: ze zijn altijd met iets bezig – fietsen, flaneren, werken, shoppen, op de tram wachten. Zelfs verpozen doen ze op zo’n nadrukkelijke manier, dat hun aanwezigheid schreeuwt: ‘kijk, ik ben aan het uitrusten!’ (…)
Ik heb het uiteraard over u en mij, mensen van vlees en bloed, en over de manier waarop we in onze geplande omgeving voorgesteld worden. Eendimensionale figuren in een tweedimensionale wereld.
An sich kan deze voorstellingswijze misschien een triviaal detail lijken, maar toch gaat het hier om iets essentieels: in vele ruimtelijke plannen en projecten wordt de mens – of burger, zo u wil – niet voor vol aanzien, maar duikt hij hooguit in de marge op als een ‘functie’ (wonen, werken, welzijn, mobiliteit, gemeenschapsvorming, …) waarmee bij het ontwerpen rekening dient gehouden te worden. Dat die geschetste figuren in werkelijkheid complexe, irrationele wezens zijn die wel eens onvoorspelbaar uit de hoek kunnen komen, wordt bij het plannen vaak ‘vergeten’. Met het gekende, frustrerende gevolg: de kloof tussen geplande en empirische werkelijkheid wordt soms erg groot. (…)
De roep om de mens in al zijn/haar complexiteit centraal te stellen in omgevingsplanning en stedenbouw is er al langer dan vandaag maar de urgentie waarmee dit nu wordt geagendeerd is wel nieuw. En daar is een simpele reden voor: steeds meer grootschalige ruimtelijke ingrepen en hoognodige transformatieprocessen verzanden in de apathie en/of het verzet van diegene om wiens belang het uiteindelijk draait: de burger. Die wil niet (altijd) meer mee – alle participatieprocessen ten spijt.”
Ik heb hier niets aan toe te voegen. Obrigado.