Steen & Been: Smoothie

In zijn essay ‘Smooth city is the new urban’ (2019) betoogt architectuurcriticus René Boer dat (binnen)steden al maar zachter, gladder, gepolijster, perfecter (moeten) worden. Gebouwen en de openbare ruimte worden puik ontworpen en onderhouden, voelen veilig voor wie zich aan de regels houdt en worden bevolkt door een sociaal en cultureel homogeen publiek. De smooth city wordt het tegendeel van rauwe, hoekige, rafelige stedelijkheid en promoot zichzelf als een privilege voor wie het zich kan veroorloven. De smooth city wordt het resultaat van Haussmannisation en Disneyfication om zich bewust af te scheiden van de leftover buurten. De smooth city wordt een winst- en marktgedreven reservaat, waarin burgers consumenten moeten worden. Kortom, de smooth city wordt de speeltuin van de hogere inkomens. De kip-en-ei-vraag stelt zich dan: duidt de groeiende interesse van de hogere inkomens voor de ooit verguisde stad op een verandering van de hogere inkomens of op een verandering van de stad? Wordt de stad smooth omdat de hogere inkomens komen of opdat hogere inkomens zouden komen?

Journalist-schrijver Arjen van Veelen, die na jaren afwezigheid terug komt wonen in zijn geboortestad en schrikt van de verandering, heeft het essay van Boer ook gelezen. In ‘Rotterdam – Een ode aan inefficiëntie’ vertelt (ik herhaal, vertelt) van Veelen hoe zijn stad vecht om te overleven als habitat voor diversiteit, tegen de smooth-drang in van macht en kapitaal. Zijn pen is goed, empathisch én scherp. Zijn verhalen over de dagelijkse survival en beleving van doodgewone Rotterdammers werken als metaforen voor een duidelijke boodschap, in antwoord op de uitbouw van een zogenaamd efficiënte stad. Ik wil zijn verdict als volgt verwoorden: hoe diverser en gediversifieerder de samenleving en de stad worden, hoe duidelijker en dikker de grens wordt tussen haves en havenots, waarbij de haves alleen nog bij de havenots komen als consumenten van hun goedkope markten en hun exotische eettenten.

De smooth city is een eyecatcher, ‘Rotterdam’ is een eyeopener.