Steen & Been: Stedenbouw met bier

Gilbert Van Schoonbeke (1519-1556) kan de eerste bouwpromotor van Vlaanderen genoemd worden.  
Als onwettig kind van een grondspeculant krijgt hij een aloude vastgoedmantra met de paplepel ingegoten: ‘grond kopen, straten trekken, kavels maken en winst tellen’. Hij toont ook ambitie: aan renderende kwantiteit wil hij ook ruimtelijke kwaliteit toevoegen. Hij moet nog dertig worden wanneer hij Keizer Karel V het plan voor ‘Nieuwstad’ in Antwerpen laat goedkeuren. Zo kunnen de 100.000 inwoners van toen wat meer plaats krijgen dankzij deze ontwikkeling op wat nu het Eilandje heet. Kassakassa maar voor de goede zaak, dus voor het eigen én het algemeen belang: met de opbrengsten uit dit verse stadsdeel betaalt Van Schoonbeke zijn plan voor het bouwen van stadswallen. En dan wordt hij ook economisch ambitieus: hij wil de ganse keten in handen krijgen om de efficiëntie en dus het rendement te verhogen. Hij produceert zelf de bakstenen voor het metselwerk. Voor de ovens heeft hij dan weer brandstof nodig: turf, dat hij laat steken op een plek, die door die winning later de Nederlandse stad Veenendaal wordt. En dan wordt hij op de koop toe overmoedig. Hij wil in Nieuwstad alle brouwerijen concentreren, bedenkt een eigen pompsysteem vanuit het Waterhuis, bouwt twee kades, laat op elk vat bier pacht betalen maar krijgt de brouwers van de Oude Stad op zijn dak. Nog maar vijfendertig moet hij halsoverkop naar Brussel vluchten. Hij verdient nog wat zijn kost als financieel adviseur van Maria van Hongarije en komt terug naar Antwerpen om te sterven, amper zevenendertig jaar oud.

'Hij wordt promotor voor het woord bestaat, een promotor, die méér én àlles wil in de bouw, het vastgoed en de industrie. Hij wordt vooral projectontwikkelaar voor het woord bestaat, een projectontwikkelaar, die beseft dat objectontwikkeling minder beloond en geprezen wordt dan een globale visie op een buurt of een stad.'

Zijn vrouw, de moeder van zijn zes kinderen, zal dertig jaar langer leven maar nooit hertrouwen.
Zijn stad zal vijf jaar na zijn dood zijn brouwerijgronden kopen en twee derden van haar inkomsten halen uit de accijnzen op bier.
Van Schoonbeke pionierde onbewust. Hij wordt promotor voor het woord bestaat, een promotor, die méér én àlles wil in de bouw, het vastgoed en de industrie. Hij wordt vooral projectontwikkelaar voor het woord bestaat, een projectontwikkelaar, die beseft dat objectontwikkeling minder beloond en geprezen wordt dan een globale visie op een buurt of een stad.

Zijn vrouw en Antwerpen zijn er alleszins beter van geworden.