STEEN & BEEN. Truuk van de foor (Filip Canfyn)

Paul Yakubu wijst in ‘Contrast or harmony: the aesthetic of modern adaptations to historic buildings’ op het dilemma van architecten, die zoeken naar “het delicaat evenwicht tussen het eerbiedigen van erfgoed en het tegemoet komen aan hedendaagse behoeften”. Ook wanneer de footprint en de karakteristieken van een monument behouden worden kan een ontwerper kiezen tussen harmonie en contrast, tussen zich aanpassen aan en zich confronteren met, tussen braaf en radicaal.

Als voorbeeld van de conformerende keuze citeert Yakubu de koepel (1995) van Norman Foster op de Reichstag in Berlijn en The Extension (2016) van Herzog & de Meuron naast Tate Modern in Londen.

Als durvende optie vernoemt de auteur het Havenhuis (2016) van Zaha Hadid bovenop de vroegere brandweerkazerne in Antwerpen. “In contrast met het bestaande rigide-symmetrische gebouw introduceert Zaha Hadid inventiviteit, complexiteit, niet-Euclidische meetkunde en een nieuwe structuur, die torent boven de klassieke. De uitbreiding creëert een contrast qua volume, vorm, patroon, materiaal en karakter.” Fair enough, en ik meen dat het ontwerp van Hadid Zaliger lokaal ondertussen evenzeer als het MAS geapprecieerd wordt. (Nu nog het Steen …)

Yakubu wijst ook naar een tweede contrastspecimen: de verbouwing (2011) van het Militair Historisch Museum in Dresden. Het neoclassicistisch paleis krijgt letterlijk “deconstructivist ideals” op zijn dak “by incorporating a new glass form that cuts through the historical building”. Messcherp. Disruptief. Destructief zelfs. En wie is de architect? Daniel Libeskind. Zet die dan zo graag vreemde dingen op monumenten? Is dat zijn signatuur of zijn truuk van de foor? Alleen provoceren om een Narcissus met centen te behagen en te plezieren?

Wanneer verwordt architectuur tot ‘vanitas vanitatum, omnia vanitas’?