Onze huiscolumnist Filip Canfyn heeft het in ‘Paroles paroles’ al kort gehad over ‘Verschuivingen’ (De Bezige Bij, 2022) van Stefan Hertmans. Hij vindt de helft van het boekje subliem, bij de andere helft loopt hij wat verloren. In elk geval staan er in het essay genoeg schitterend geschreven paragrafen en citaten om onder de kerstboom te leggen.
“De door haar eigen consumentisme verveelde koopmenigte loopt er op zaterdag steeds vaker bij met een houding alsof ze in de eigen woonkamer rondsloft; dat betekent ook dat veel mensen even weinig kunnen verdragen van anderen als wanneer die plots in hun eigen huis zouden staan: de publieke ruimte is er alleen voor hen. De koopruimte is het verlengstuk van de eigen binnenkamer geworden en de consument is (…) zelf de koopwaar geworden waar het om draait. Stellen dat individueel gedrag in de openbare ruimte inhoudt dat je je aan niemand moet aanpassen is echter het begin van sociale ontbinding. Hoe spontaan de neoliberale ruimte ook oogt, ze vertoont sterke signalen van de teloorgang van de aloude sociale spelregels in het publieke domein. Dat toont aan dat het wegvallen van het onderscheid tussen het intieme en het openbare (…) kan leiden tot onverdraagzaamheid voor het anders-zijn van anderen. (…) De volgende stap is dat je nooit meer buitenkomt en alles aan huis laat bezorgen, omdat het bestaan van de anderen je een doorn in het oog is geworden. Dan heeft de universele intimiteit jou waar ze je hebben wou: in een wereld zonder de anderen, waarin je alles kunt kopen behalve je mens-zijn.”
“Geen enkele dictator of Big Brother had ooit kunnen dromen dat mensen amper enkele decennia na de grootste catastrofes die het totalitaire denken had uitgelokt, alle informatie omtrent zelfs de intiemste details van hun leven vrijwillig zélf zouden aanleveren aan informatiesystemen waarop ze geen enkele greep hebben.”
“Het woord is vaak de wegbereider van geweld, maar wanneer geweld toeslaat betekent dat meteen ook het einde van het woord.”
“Kennis is de kunde om onzin van zin te onderscheiden.”
Bedankt, Stefan Hertmans.