The Waves: golven in architectonisch beton

Vastgoedgroep Degroote nv was van bij het begin van plan een esthetisch pareltje af te leveren. De ontwikkelaar, tevens opdrachtgever en aannemer, ging bij de keuze van een architect niet over één nacht ijs. Degroote nodigde een aantal ontwerpbureaus uit om op zes weken tijd een voorstel uit te werken die de site en zijn unieke omgeving een kwalitatieve invulling konden geven. B2Ai architects bv legde het sterkste concept op tafel. Voor The Waves lieten de ontwerpers zich inspireren door de omgeving en de gehele context. Zaakvoerder van B2Ai architects, Pieterjan Vermoortel: “Alleen al door de specifieke omgeving vraagt architectuur aan de kust een andere benadering dan een stedelijke of rurale omgeving. Het vakantiegevoel aan zee moet voelbaar zijn in de architectuur.” Niet alleen de stedelijke context van Oostende, maar ook de glooiende natuurelementen, zoals de duinen en de golven waren een inspiratiebron voor het creatieve concept. De organische vormen komen zowel in de gebouwen als in de buitenruimtes terug. Ook over de positionering van het gebouw werd nagedacht. De site heeft door zijn ligging twee schitterende zijden. Er is geen voor- of achterkant.
 

Groene long

Aan de ene zijde kijk je vanuit de appartementen naar de zee, aan de andere kant ligt de groene Wellingtonrenbaan. The Waves zal na afwerking uit vier geschrankte appartementsgebouwen bestaan. Tussen de vrij- ­­staande gebouwen komt een doorsteek naar de nu verborgen renbaan, de grootste groene long in Oostende. Door de gebouwen niet op één lijn te zetten maar terug te trekken van de rooilijn, meanderen ze als het ware door de Oostendse Troonstraat en creëren ze een aangenaam plein dat voor iedereen toegankelijk is.
 

Scenario’s

Met twee fases afgewerkt in de fabriek, en een derde in de pijplijn, blikken Brecht Demeulenaere en Patrick Smessaert, respectievelijk commercieel directeur en projectingenieur bij Decomo, terug op een complexe rit. Brecht Demeulenaere: “We zaten al heel vroeg in de voorbereiding mee aan tafel. Het zwart-witte lijnenspel dat de gevel bepaalt, konden wij mee omzetten in de realiteit. Samen met Vastgoedgroep Degroote bekeken we de verschillende scenario’s voor het aanleveren van de elementen. Daarbij hielden we steeds rekening met drie parameters. Zo was een belangrijke toetssteen de duurzaamheid van de elementen, in die zin dat het oorspronkelijke uitzicht ook op lange termijn intact blijft. Daarnaast is de esthetiek in dit project heel belangrijk. We wilden het zwart-witte lijnen spel van de architecten zo elegant mogelijk naar de werkelijkheid vertalen. Ten slotte bekeken we elk scenario uiteraard ook vanuit een economisch perspectief.”

Het ontwerp vormde in elk geval een mooi startpunt om efficiënt te kunnen werken. Patrick Smessaert: “Ingenieus aan dit plan, is de bijzonder eenvoudige hoofdstructuur. Het organische en golvende uitzicht is volledig te danken aan de toevoeging van de balkons en de kroonlijsten.” Brecht Demeulenaere beaamt: “Het grondplan bestaat voor elke fase uit twee rechthoeken die overhoeks gelinkt zijn. Wij brengen alle rondingen en golven mee in onze elementen, waardoor – van boven af gezien – een organische 8-vorm te zien is. Omdat Vastgoedgroep Degroote de keuze maakte om volledig afgewerkte balkons te bestellen, werd alle complexiteit van de werf gehaald en volledig naar onze productie verplaatst.”

De balkons die Decomo op de werf levert, moeten inderdaad enkel nog geïntegreerd worden in de ter plaatse te storten vloerplaten. Elk element bestaat uit een massief loopvlak uit architectonisch beton, met de gepolierde onderzijde als plafond. Een of meer golvende borstweringen zijn – na het polieren van de buitenvlakken – in de fabriek bij het gieten van de terrassen aangestort. Patrick Smessaert voegt een niet onbelangrijk detail toe: “Ook de lintelen voor de ramen zijn bij aankomst op de werf al aan de onderkant van de terrassen gemonteerd.”
 

Topafwerking

Aanvankelijk kwam de opdrachtgever naar Decomo met het plan om terrassen en borstweringen afzonderlijk te bestellen en op de werf te monteren. Brecht Demeulenaere: “Doordat we zo vroeg in het proces betrokken waren, hebben we onze knowhow als prefabrikant kunnen inbrengen. Het zit ook in ons DNA om zo ver mogelijk mee te denken en de opdrachtgever zo goed mogelijk te ontzorgen. Dat Vastgoedgroep Degroote voor volledig afgewerkte balkons koos, weegt natuurlijk op de prijs. Maar de keuze is rationeel genomen. Van alle scenario’s, telkens getoetst aan onze parameters, bleek deze verregaande prefabricatie de juiste keuze te zijn.” Ook de afwerking van de elementen zelf werd goed afgewogen naar esthetiek, economie en duurzaamheid. Brecht Demeulenaere: “Na rijp beraad, ging de opdrachtgever voor een topafwerking: al het architectonische beton in het zicht wordt gepolijst, waardoor het een mooi, glad en rijk uiterlijk krijgt. Een gepolijste afwerking heeft ook op lange termijn de minste kans op vervuiling, een must voor de bouwheer. Dat is niet te verwonderen. Al het zwart en wit dat je in dit gebouw waarneemt, is van architectonisch beton: van de witte, zeer zichtbare borstwering tot de terrassen, over de gevelplaten tussen de twee ramen op de eerste acht verdiepingen en de lintelen tot en met vooruitspringende zwarte borstweringen en dakranden.”

Al zijn alle partijen het erover eens dat deze verregaande prefabricatie een intelligente manier van bouwen is, toch brengt het ook uitdagingen met zich mee. Patrick Smessaert: “Het klopt dat het bouwteam meer dan eens opgelucht ademhaalt na de montage. Van de zwarte band vlak boven het gelijkvloers bijvoorbeeld, is alleen de buitenste strook in architectonisch beton. Die band wordt niet rechtstreeks op de gevel aangehecht. Men moest dus als het ware ‘in het ijle’ een aantal punten vastleggen, om die band aan te brengen en daarna de vloerplaat te gieten. Hetzelfde geldt voor de lintelen. Die monteren we in de fabriek zo, dat je ze nog een beetje kan bijregelen op de werf. Maar die flexibiliteit blijkt tot nu toe zelfs overbodig! Ook de afwatering wordt in de terrassen ingegoten. Dat zijn heel wat punten die bij montage perfect moeten aansluiten.” Brecht Demeulenaere vult aan: “In tegenstelling tot de meeste terrassen vormt de contour hier een doorlopend geheel van 360° rond het gebouw. Ook dat is uiteraard een uitdaging. Omwille van de strenge toleranties van architectonisch beton houden we de voegen heel smal, op 16 mm. Het is uiteraard de bedoeling dat de terrassen naadloos op elkaar aansluiten. Ook dat blijkt op de werf mooi te kloppen.”
 

Prefab

The Waves eist de productie van complexe vormen, toch moeten die in de fabriek efficiënt en economisch gemaakt kunnen worden. Patrick Smessaert: “In die variatie moeten we natuurlijk zoveel mogelijk standaardisering zoeken. We kunnen nu alle gebogen vormen creëren, verticaal gestort, in een achttal metalen kisten. De stralen van het oorspronkelijk ontwerp zijn daartoe slechts minimaal aangepast, en voor de derde fase tekenden de architecten de golven zelfs zo uit dat er geen enkele aanpassing noodzakelijk was. Ook voor de waterafvoer wordt overal een standaard T-stuk en L-stuk gebruikt (fig. 1). De rechte stukken zijn variabel, afhankelijk van het de diepte van het terras.”
 

Productie

Gezien de organische look van The Waves in de fabriek van Decomo zijn vorm vindt, is een uitstekende begeleiding van de productie een must. Brecht Demeulenaere: “Bij een rechthoekig terras hebben onze mensen in de productie vier referentiepunten. Voor deze grillige vormen bedachten we andere hulpmiddelen. Zo wijst een houten plaat, uitgefreesd met de machine, de exacte vorm van de vloerplaat aan. Zulke zaken vragen extra voorbereiding, maar vormen een uitstekend hulpmiddel.”

“Eens de borstwering aan het terras is gestort, hebben we met robuuste en moeilijk hanteerbare stukken te maken. De borstwering heeft immers op sommige verdiepingen een hoogte van 85 cm, omwille van de veiligheid. Het terraselement moet na productie 180° gedraaid worden om de onderzijde te polijsten. Daarvoor werd een speciale stalen schoen ontworpen.”
 

Perfectie

De omschrijving van het project lijkt het perfecte plaatje te schetsen. “Er liep weinig fout. Maar vergeet niet dat de intensieve voorbereiding daar niet voor iéts, maar voor heel véél tussen zit”, zegt Brecht Demeulenaere. “Zoals iedereen weet, is voorbereiding van het grootste belang bij bouwen met prefab. Wat men soms vergeet, is dat de hoeveelheid werk gigantisch is, en tijd vraagt. We startten begin juni met de voorbereidingen van fase 3. In november gaan we in productie. In maart 2022 kunnen de eerste elementen naar de werf. Het voortraject duurt bijna een volledig jaar, en dat voor een project dat al haar derde fase in gaat. Aan prefab is alles pre-! Daarmee bedoel ik dat ook de andere partijen mee moeten kunnen in die grote voorbereiding. Wij stellen de aannemer enorm veel vragen, soms vragen waar hij nog geen antwoord op kan kennen. Zo staat op plan dat de interieurvloer en de terrasvloer op exact dezelfde hoogte komen te liggen. Alleen is de vloerbekleding van het interieur nog niet ingevuld. Men moet dus de hele werf lang rekening houden met verschillende scenario’s om toch een perfecte afwerking van gevel en interieur te kunnen garanderen.” Patrick Smessaert besluit: “Een perfect project afleveren met zo’n graad van complexiteit, is alleen mogelijk als de overleglijnen kort zijn, en iedereen beslissingen durft te nemen. Dat is bij The Waves gelukkig het geval.”