Thor Central: imposante restauratie op mijnsite Waterschei

Het minste wat je kan zeggen is dat Genk van aanpakken weet met zijn mijnverleden. Terwijl Maasmechelen de oude mijnsite van Eisden liet ontsieren  door er een artificieel Disneyland-achtig gedrocht als Maasmechelen Village langs te dulden, is Genk er wel in geslaagd zijn oude mijnsites een nieuwe toekomst te bieden op een architecturaal verantwoorde wijze én met een duidelijke visie.

Drie mijnsites

Voor elk van de drie sites stond één speerpunt centraal en werd/wordt op basis daarvan een totaalproject gerealiseerd met eerbied voor het (architecturale) verleden, gecombineerd met een aantal weloverwogen nieuwbouwprojecten.

Op C-Mine in Winterslag staat alles in het teken van creativiteit en cultuur en dat vertaalde zich in een aantal deelprojecten die elkaar mooi aanvullen en versterken (MAD-Faculty van Bogdan & Van Broeck, Euroscoop en C-Mine Crib van Vincent Cox, Cultuurcentrum van 51N4E,…). Op de mijnsite van Zwartberg vormt diversiteit het sleutelwoord en daar wordt momenteel gebouwd aan het nieuwe atelier van Koen van Mechelen door Mario Botta en Buro B.

Energyville

Op de mijnsite van Waterschei ligt de focus op energie en technologie waarbij heel wat toonaangevende partijen (VITO, KUleuven, UHasselt, imec, VDAB, Syntra) de krachten gebundeld hebben om de site te laten uitgroeien tot een technologiepark waar op termijn 5000 tot 7000 mensen tewerkgesteld moeten zijn. Kempe Thill tekende in samenwerking met osar de plannen voor het wetenschapspark Incubathor en was ook verantwoordelijk voor de campus Energyville waarvan een deel operationeel is sinds 2016. Energyville 2 volgt in de loop van 2018.

Dé eyecatcher en kloppend hart van deze site is hoe dan ook Thor Central, het zopas gerestaureerde hoofdgebouw. Ook voor dit project werd een beroep gedaan op een toonaangevend Nederlands bureau, meer bepaald SATIJNplus. Dit bureau is sterk gespecialiseerd in erfgoed en restauraties en kan wat dit betreft twee heel bijzondere referenties voorleggen in thuishaven Maastricht: het Kruisherenhotel, een vijfsterrenhotel gevestigd in het 15^de-eeuwse Kruisherenklooster en de Dominicanen-boekhandel in de gelijknamige Gotische kerk, uitgeroepen tot mooiste boekhandel ter wereld. Thor Central is het enige grote Belgische project van SATIJNplus. Hiervoor heeft het vooral voor de ingenieurswerken en de installaties de hulp ingeroepen van ELD uit Antwerpen waarmee het eerder ook al aan een wedstrijd voor een restauratieproject in Ierland heeft samengewerkt. Momenteel is SATIJNplus ook bezig met een studie over de architectonische toekomst van het Leuvense stadhuis.

Bij de persvoorstelling was architect Harold Janssen duidelijk tevreden met het eindresultaat. “Een historisch gebouw zoals Thor Central heeft geschiedenis en karakter te over. Die moffel je niet weg. Die restaureer je in alle transparantie en je transformeert ze tot een nieuw, nog rijker architecturaal geheel. De kleuren van de muren, het directeurskantoor, het kolenspoortje aan de receptie of het glazen dak boven de Barbarazaal: we hebben zo veel mogelijk elementen uit het verleden in hun oude glorie hersteld.”

De gevel werd al eerder gerestaureerd. Ook de buitenramen werden toen vervangen. Jammer dat destijds geopteerd werd voor een oplossing met de kruisverdeling op het glas in plaats van tussen het glas zoals het oorspronkelijk was. “Wij zouden het ook anders gedaan hebben”, geeft Harold Jansen aan. “Maar het zou een te kostelijke zaak zijn om dat nog aan te passen. We hebben daarom alleen de kleuren bijgesteld.”

Auditorium: dennenhout en zwart

Een van de paradepaardjes is het auditorium, een houten doos verdeeld over twee etages met veel gebruik van zwart en dennenhout, die allebei verwijzen naar het mijnverleden. In de mijnen werden immers pijlers gemaakt van dennenhout en de aanwezigheid van steenkool had ook te maken met de dennenbossen die zich daarboven bevonden.

De voormalige zaal van de ondernemingsraad, het directeurskantoor en ook de bureaus van de mijningenieurs werden ook in hun oude glorie hersteld en doen nu dienst als vergader- en ontmoetingsruimte.

3600 glastegels

Bijzonder imponerend is de Barbarazaal waar overvloedig vele daglicht naar binnentreedt via welgeteld 3600 glastegels, niet toevallig ook het postnummer van Genk?

Voor de restauratie was dit een sombere ruimte, vermits het prachtige glastegeldak verstopt werd door een roofingdak. Zowel de glastegels als de betonconstructie waren te zeer beschadigd om ze nog te herstellen. De glastegels bleken ook niet meer beschikbaar te zijn en dus werd er speciaal voor dit project een mal ontworpen om nieuwe glastegels te kunnen gieten. Boven dit glastegeldak, maar door het diffuus licht niet zichtbaar van binnenuit, werd als extra bescherming een tweede glazen kap gerealiseerd.

Ook voor het stalen binnenschrijnwerk werd gekozen voor nieuwe materialen die qua look heel setrk aansluiten bij het origineel. Het gaat hier om profielen van het ODS Jansen Art 15 systeem, een serie die specifiek ontworpen werd voor zeer slanke stalen ramen en deuren met modern comfort. 

Scheur in het gebouw

De mijnactiviteiten hebben voor heel wat scheurvorming gezorgd in de omtrek. Het imposante hoofdgebouw is daar zeker niet aan ontsnapt. Integendeel. Het gebouw heeft zodanig ‘gewerkt’ dat er een scheur ontstaan is van meer dan 20 cm. In het verleden hebben ze dat proberen op te lappen met plaatwerk en extra kolommen, maar daar wilde SATIJNplus niet van weten. In plaats van dit weg te moffelen werd de scheur geaccentueerd door op vloerniveau de scheuren te overbruggen met glas. Hierdoor kan je over meerdere verdiepingen door het gebouw heen kijken. Een ingebouwde ledverlichting weet dat effect nog te versterken.