Tips & tricks voor een gezond binnenklimaat

Vermijd bouwmaterialen die vluchtige organische stoffen bevatten.

Een trap in open doel maar een tip die bouwprofessionals vaak vergeten. Vluchtige organische stoffen (VOS) komen voor in nieuwe bouwmaterialen, verven, lijmen en spuitbussen op aandrijfgas. Momenteel zijn er meer dan 400 varianten bekend. De gekende voorbeelden zijn formaldehyde (spaanplaatgas), propaan, butaan, benzeen en ethanol. Binnenshuis ligt de concentratie VOS hoger waardoor je bij bouw- en renovatiewerken extra moet ventileren en verluchten.

Een korte blootstelling aan VOS is voldoende om duizeligheid, misselijkheid, vermoeidheid en oog- en luchtwegirritaties te veroorzaken. Een eerste stap om een gezond binnenmilieu te garanderen, is dus het gebruik van producten en materialen die vluchtige organische stoffen bevatten te vermijden. Probeer gezondheidsvriendelijke alternatieven zoals spuitbussen die zonder aandrijfgas werken, natuurverven voor het schilderwerk, tape in plaats van lijm…

Een bijkomende strategie is om de klant aan te raden om de eerste 28 dagen na de werken zijn woning intensief te ventileren. Ook de labeling van een bouwmateriaal of -product kan je op weg helpen. Het Duitse Natureplus is hier bijvoorbeeld een goede indicator (andere voorbeelden zijn ook Eco-institut, Eurofins Gold, Label France, Label Der blaue Engel, EPD-databanken…).

Om gecumuleerde binnenklimaatproblemen te voorkomen, kan je met gezonde en natuurlijke bouwmaterialen ‘naar binnen toe’ werken. Hoe dichter je naar het interieur werkt, hoe meer je rekening dient te houden met de eventuele VOS die bouwproducten kunnen bevatten.

Raad je klant aan om na nieuwbouw- of renovatiewerken (intensief) te ventileren.

Nieuwbouw- en renovatiewerken veroorzaken de nodige polluenten binnenshuis. Een schijnbaar kraaknette omgeving kan nog wemelen van fijnstof, VOS, formaldehyde, schimmels… Motiveer je klanten daarom om tijdens de eerste vier weken na de werken het gebouw of de woning intensief (24u/24u) te ventileren.

Een goede ventilatie is trouwens onontbeerlijk voor een gezond binnenklimaat. Het is een logische reflex hoewel particulieren deze soms overslaan of stilaan vergeten. In dat geval geef je als architect, ontwerper of aannemer de gezondheidsvoordelen aan die een constante ventilatie biedt. Ventilatie zorgt namelijk voor de toevoer van verse lucht en de afvoer van gepollueerde binnenlucht en vocht. Een goede plaatsing en een gedegen werking zijn een must. Luchtinlaten en toevoeropeningen moeten bijvoorbeeld ver genoeg geplaatst worden van de afvoeropeningen voor de vervuilde lucht. Je houdt ook rekening met de omgevingsfactoren zoals de wegligging. Voldoende verluchting is ook belangrijk in goed geïsoleerde woningen en gebouwen.

Een lichtvolle omgeving is belangrijk

Licht heeft een grote impact op ons algemene welzijn. Niet alleen de intensiteit en de kleur spelen een rol, ook het spectrum is van belang. Natuurlijke verlichting is en blijft de referentie. De grootste uitdaging situeert zich natuurlijk in de ruimtes waar natuurlijke verlichting moeilijk realiseerbaar is. Het is daarom een must om te opteren voor kunstmatige verlichting die zo goed mogelijk de intensiteit, de kleur en het spectrum van natuurlijk licht nabootst.

Thermisch comfort is een must

Ook een goede binnentemperatuur draagt bij tot een gezond binnenklimaat. De temperatuur binnenshuis zakt best niet onder 15° C aangezien vocht dan kan condenseren. Als maximumgrens is 25° C de grenswaarde hoewel dat in de zomer makkelijk oploopt.

Het is een hardnekkige misvatting dat voornamelijk zuidgerichte glaspartijen de temperaturen binnenshuis de hoogte in jagen. Ook zonlicht dat in het oosten en het westen de woning binnendringt, kan de binnenruimtes aanzienlijk opwarmen. Als architect of ontwerper streef je dus naar een evenwicht tussen gewenste zonnewinsten in de winter en ongewenste in de zomer, voldoende daglicht, zicht en privacy.

Om voldoende daglicht te laten binnenstromen, adviseert men een minimale verhouding tussen glas- en vloeroppervlakte van 1 op 6 voor leefruimtes en 1 op 8 voor keuken en slaapkamers (1 op 12 bij dakvlakramen). Om het risico op oververhitting te beperken, wordt aangeraden om deze verhoudingen te beperken tot 1 op 4. Met een buitenzonnewering kunnen we 80% tot 90% van de zonnewarmte tegenhouden. Hoeveel precies hangt af van het type zonnewering en de kleur.

Maak goede afspraken met je werknemers over de do’s en don’ts op de werf.

Ook op de bouwwerf moet je duidelijke richtlijnen met de werknemers afspreken. Menselijk gedrag is een kernelement bij de garantie op een gezond binnenmilieu. Spreek als architect daarom hoofd- en onderaannemers aan om voorschriften op de werf op te hangen.

Heldere communicatie kan het verschil maken tussen een gezonde en ongezonde bouwwerf. Voorbeeldvoorschriften die kunnen gelden, zijn: niet roken op de bouwwerf, vermijd schadelijke emissiebronnen die gas of stof kunnen veroorzaken, maak geen vuur in de onmiddellijke omgeving, laat geen verbrandingsmotoren draaien in de onmiddellijke omgeving, bewaar geen schadelijke materialen binnen…

Als werkgever wijs je je werknemers ook op hun rol en hun verantwoordelijkheid in het ganse bouwproces. Ook contractueel kan je bepaalde doelstellingen laten vastleggen omtrent het gebruik van schadelijke stoffen. Tijdens de bestek- en aanbestedingsfase kan je deze bepalingen dan vertalen naar de geschikte keuze van het bouwsysteem en -materialen.

Je kan hierbij ook criteria inbouwen aangaande de vakkennis omtrent bouwmaterialen en plaatsingsvoorschriften voor gezond bouwen. Bij de oplevering kan je tot slot ook de luchtkwaliteit analyseren.