Trees Verhoogen (Extensa): 'Kantoren moeten vandaag bovenal aantrekkelijke omgevingen zijn, waar meer gebeurt dan enkel werken'

Welke lessen zijn er qua inrichting en organisatie van de kantooromgeving te trekken uit de coronacrisis?

'De coronacrisis heeft vooral enkele reeds begonnen trends versneld en uitvergroot, met name de snelle invoering in alle bedrijven van het telewerken, waarbij een kantoor een zeer belangrijke functie behoudt om mensen samen te brengen voor overleg, formeel en zeker ook informeel.

Deze aangepaste manier van werken zal zeker een weerslag hebben op de inrichting die hierop meer afgestemd moet worden en zal ook een impact hebben op de keuzes die bedrijven zullen maken voor hun vastgoed. Kantoren moeten vandaag bovenal aantrekkelijke omgevingen zijn, waar meer gebeurt dan enkel werken. Het moeten performante kantoren zijn die bijdragen tot het welzijn van de gebruikers, die een hoger ventilatiedebiet hebben. De kantoren moeten integraal toegankelijk zijn: dit garandeert voldoende circulatieruimte, deuren die automatisch openen en dus touchless zijn, enzovoort.'

Lenen kantoren zich goed voor een circulaire aanpak. Waarom (niet)?

'Zeker! Zowel bij de bouw als de inrichting kan een circulaire aanpak meegenomen worden. Het is bij voorkeur de vastgoedsector (zowel aanbod- als vraagzijde van het kantoorvastgoed) die de trendsetter en een voorbeeld kan zijn.

Het belangrijkste is dat er zoveel mogelijk getracht wordt om het bestaande patrimonium te herwaarderen en te hergebruiken. Ook nieuwbouw moet op dit principe gestoeld zijn: een performante structuur met voldoende flexibiliteit en modulariteit ontworpen, die veranderingen in de toekomst mogelijk maken, zowel op de korte termijn met aanpassingen aan de inrichting, als op de lange termijn met aanpassingen in de functies en programma’s van de gebouwen. De tijd van monofunctionele en op maat gemaakte gebouwen is in dit opzicht volledig voorgoed voorbij.

Bij de bouw moet er gekeken worden naar de bouwmaterialen en moet er een toekomstgerichte afweging zijn van de diverse onderdelen: is bouwen in hout een mogelijkheid, kunnen we gebruik maken van materialen met een standaardafmeting zodat deze na ontmanteling later opnieuw gebruikt kunnen worden, kunnen we gebruik maken van gerecycleerde materialen en materialen die uit de onmiddellijke omgeving komen (bv lokale ontginning en fabricatie maar ook door urban mining)?'

Wat zou er moeten gebeuren om circulariteit meer te laten doorbreken bij de inrichting van kantoren?

'Er is nood aan meer uniformiteit van de diverse circulaire labels. Het zou goed zijn als alle materialen een score of een labels krijgen die eenvoudig te vergelijken zijn om de juiste keuzes te maken (bv. op basis van embedded carbon). 

Voor de bouw zijn er aanpassingen nodig aan de bestaande normen: vaak worden gerecycleerde granulaten (bijv betong of gerecycleerd plastic) niet toegestaan binnen de huidige normen.'

Wat is voor jou de essentie van het nieuwe werken?

'Wij zijn een ontwikkelaar dus minder bezig met het nieuwe werken op zich, maar zetten wel in op toekomstgerichte kantoren die klaar zijn voor bedrijven met een uitgesproken NWOW-cultuur.Voor ons betekent dit dat de ruimte zich leent voor een flexibele inrichting, dat het kantoorgebouw zelf uitermate aantrekkelijk is (onder andere met buitenruimte), dat het welzijn van de werknemers voorop staat.

Voor ons is het ook noodzakelijk dat de kantoren deel uitmaken van een ruimer stadsdeel waarbij ook wonen, shoppen, ontspannen mogelijk is.'

Is er een recent referentieproject van jouw bedrijf/organisatie dat goed aansluit bij het thema van het webinar?

'Gare Maritime is een duurzame herontwikkeling van het goederenstation op Tour & Taxis. De bestaande structuur werd volledig behouden en gerenoveerd, daarbinnen werden nieuwe houten inbouwvolumes toegevoegd aan de zijkant, terwijl de middenzone vrij gehouden is als open plein voor evenementen en een foodhall. Het geheel is eigenlijk ontworpen als een overdekte stad. De inbouwvolumes herbergen 35.000 m² kantoorruimte en 10.000 m² retailruimte.

Bij de ontwikkeling werden alle aspecten van duurzaamheid meegenomen: er is geen fossiele brandstof nodig voor het verwarmen of koelen van de ruimtes, er liggen 15.000 zonnepanelen op het dak, 10 grote binnentuinen zorgen voor een groene en verfrissende ruimte in de grote hal, al het regenwater dat valt op het 4 ha grote dak wordt opgevangen en hergebruikt, de volumes zijn volledig in hout en demonteerbaar, er wordt enkel geventileerd met verse lucht…

De kantoorruimtes zijn flexibel ingericht en een deel bevindt zich onder het oorspronkelijke houten dak. Alle verdiepingen zijn anders wat de inrichting voor de kantoorgebruikers zeer divers kan maken.'