Tuinpaviljoen als boekenkast: ZOOM & Callebaut Architecten herbestemmen Hotel Dumont tot literaire hotspot

Na een besloten ontwerpwedstrijd wordt het team ZOOM architecten + Callebaut Architecten geselecteerd om op de site van het Neogotische Hotel Dumont in Antwerpen de nieuwe kantoren en een ontmoetingscentrum te realiseren voor de organisaties Literatuur Vlaanderen en Iedereen Leest. De bouwheer wilde een uitdagend en innovatief project realiseren. De ontwerpers stelden een ontwerp voor waarin het voormalige Hotel Dumont werd omgetoverd tot dé literaire ontmoetingsplek van Vlaanderen en ver daarbuiten.

Openen binnengebied

Door een uitbreiding in de jaren 80 was de site praktisch volledig dicht gebouwd. Hierdoor was de kwaliteit van het binnengebied grotendeels verdwenen. Het ontwerpteam stelde dan ook voor om deze aangebouwde uitbreidingen af te breken. Het gebouw “Hotel Dumont” werd hersteld, waardoor het terug op zijn maximale intrinsieke kwaliteit kan worden gebruikt. Bovendien werd op die manier de potentie van het binnengebied opnieuw inzetbaar.

Het gelijkvloers van de site wordt gezien als een (semi-)publiek gebied. De architecten wilden zoveel mogelijk buitenruimte creëren met daarin een centraal gelegen ontmoetingspaviljoen. Op maat van de specifieke vraag en het programma werden nieuwe delen toegevoegd. De openheid en doorwaadbaarheid van het binnengebied blijft hierbij behouden en wordt versterkt.

Literaire binnentuin

Op maat van de vraag werd Hotel Dumont gerenoveerd als werkplek. Dit gebeurde met respect voor het karakter van het gebouw. Dure en tijdrovende structurele werken die het gebouw transformeren op een manier die niet eigen is aan het rijke karakter ervan werden zoveel mogelijk beperkt. 

Het ontwerpteam realiseerde ook een publiek toegankelijke literaire binnentuin: een plek om te lezen en te genieten van groen, rust en stilte. Centraal in deze tuin werd een transparante ontmoetingsbibliotheek gebouwd, een echt polyvalent gebouw dat ruimte biedt om te vergaderen, collecties te ontsluiten, samen te eten en verschillende soorten events te organiseren, van recepties tot lezingen en tijdelijke tentoonstellingen. 

De site is doorwaadbaar van noord naar zuid: het publiek kan vrij circuleren via de inkompoort van het Hotel Dumont, langsheen de literaire binnentuin en onder het vertalershuis door. Het vrijgekomen binnengebied wordt een (semi-)publieke, open groene buitenruimte.

Ontmoetingspaviljoen als boekenkast

Centraal in de binnentuin ontwierpen de architecten het nieuwe ontmoetingspaviljoen voor Literatuur Vlaanderen en Iedereen Leest.  Het gebouw wordt opgevat als een gigantische boekenkast. Hier kunnen collecties letterlijk tentoongesteld worden. De ommuurde tuin met centraal een boekenkast, vertaalt het hoofddoel: het lezen van boeken promoten.

Rond deze boekenkast wordt een perimeter in glas voorzien. Zo ontstaat het gelijkvloers van de nieuwe ontmoetingsbibliotheek: dé plek om te vergaderen, eten, ontmoeten, boeken en archieven te raadplegen enz.. De glazen gevel vormt de bouwfysische grens, maar niet de visuele of gevoelsgrens. Ook in het interieur rond de boekenkast sta je in het groen binnengebied. De ontmoetingsbibliotheek is een alzijdig en flexibel gebouw dat maximaal uitnodigt. 

De boekenkast loopt verticaal door tot in een nieuwe kelder. Daar werd een archief op maat gemaakt volgens de hedendaagse klimatologische en structurele eisen.

Hotel Dumont

Het rijke karakter van het bestaande Hotel Dumont spreekt tot de verbeelding. Essentieel voor de renovatie was de sloop van de bestaande aanbouwen. Het waardevolle gebouw werd hiermee morfologisch voor een belangrijk deel terug naar zijn oorspronkelijke toestand gebracht (periode 1880).

De verdere aanpak voor Hotel Dumont was pragmatisch. Het ontwerpteam zag de grote kwaliteiten van de bestaande ruimtes en stelde een echt renovatie- en interieurproject voor met maximaal respect voor het historische gebouw. 

Daarom werd op zoek gegaan naar eenvoudige en reversibele oplossingen om de gewenste moderne technieken te kunnen integreren, de nodige verhoogde vloerbelasting te kunnen realiseren, en de bureauplekken te integreren in de bestaande rijke context van het gebouw. De leesbaarheid van de nieuwe ingrepen in het bestaande gebouw was hierbij een belangrijk uitgangspunt.