Unieke zorgwoning in Hoepertingen koppelt esthetiek aan functionaliteit

In het Limburgse Hoepertingen, een sfeervol gehucht te midden van de geurende Haspengauwse bloesems, werd onlangs de laatste hand gelegd aan de knappe zorgwoning van Janine Goffings. Met het oog op een eventuele toekomstige fysieke beperking wilde Janine een functioneel aanpasbare woning die er geheel normaal zou uitzien. Mission accomplished zo blijkt, want onder meer dankzij de kwalitatief hoogstaande afwerking en de flexibele inrichting is haar woning een absoluut toonbeeld van een moderne woon- en leefomgeving. Via deze mooie realisatie wil ze bovendien aantonen dat het absoluut nodig is om bij het ontwerpen en bouwen van woningen rekening te houden met eventuele latere functionele aanpassingen.






Nood aan aangepaste woning

Het verhaal van Janine Goffings is er een van een intelligente vrouw die de touwtjes van haar leven zelf in handen neemt. Janine is al meer dan dertig jaar actief als maatschappelijk werkster en wordt op professionele basis regelmatig geconfronteerd met hulpbehoevende personen. Haar professionele ervaring was een van de voornaamste drijfveren voor het opstarten van dit project: “Ik heb al te vaak gezien dat een slecht ontworpen woning tot menselijke drama's kan leiden (bijvoorbeeld een rolstoelgebruiker die in de keuken gewassen wordt omdat de aangepaste badkamer niet toegankelijk is). Toen ik zelf voor het eerst geconfronteerd werd met motorische problemen, heb ik besloten om een woning te bouwen waarin ik zonder zorgen oud kan worden. Iedereen wordt op een bepaald moment zorgafhankelijk, waardoor het zeer belangrijk is om een woning te hebben waarin je – ook met een eventuele ziekte of fysieke beperking – je hele leven lang comfortabel kan blijven wonen,” licht ze toe.

Janine bekeek eerst of het mogelijk was om haar voormalige woning te verbouwen, maar stapte hier uiteindelijk van af vanwege een te hoog kostenplaatje. Ze werd immers geconfronteerd met structurele obstakels die een optimale functionele aanpassing verhinderden. De woning grensde bovendien aan een grote tuin die enorm veel onderhoud vroeg, iets wat Janine niet meer op zich kon en wilde nemen.



Janine Goffings vertelt hoe ze op het idee kwam om een eigen zorgwoning te laten bouwen. Haar woning is het beste bewijs dat aanpasbaar en flexibel bouwen esthetiek niet in de weg staat.



Stijlvol rekening houden met

Ze opteerde dan ook voor een nieuwbouwproject en sprak meteen een bevriende architect aan, meer bepaald Jeroen Bellings. Het was aan hem om de wensen van Janine in de praktijk te brengen: “Janine wilde een open woning met een kleine, onderhoudsvriendelijke tuin, zodat ze steeds voldoende bewegingsruimte zou hebben,” vertelt Bellings. “We zaten met een specifieke bouwgrond (een restperceel), maar zijn er uiteindelijk in geslaagd om een open bebouwing op de perceelgrens te realiseren. Het mag gezegd dat het een zeer mooie woning is geworden die perfect aansluit bij eventuele (toekomstige) noden.”

Wie de woning betreedt, kan dit alleen maar beamen. Vooral de open inrichting en het daarmee samenhangende ruimtegevoel vallen meteen op. De woning bevat slechts één vaste binnenmuur en is voor de rest ingericht met flexibele wanden. Leefruimte, keuken en tuin lopen schijnbaar naadloos in elkaar over door de grote glaspartij aan de achterkant. Bad- en slaapkamer bevinden zich tegenover elkaar, wat de benodigde circulatieruimte een heel stuk beperkt. Niets doet vermoeden dat we ons hier in een 'zorgwoning' bevinden, een kwaliteit waar Janine bijzonder veel belang aan hecht: “Je ziet niet dat er met allerlei zaken rekening gehouden is, en maar goed ook. Wat ik absoluut niet wilde, is een woning met een ziekenhuisuitstraling. Het is een leuk, gezellig huis met kleine, functioneel-technische nuances die door hun uitstekende implementatie amper opvallen. Op deze manier wil ik aantonen dat je op een zeer stijlvolle manier rekening kan houden met de toegankelijkheid en bruikbaarheid van je woning.”

Op de verdieping van Janines woning bevindt zich de complementaire wooneenheid van de zorgwoning, die bewoond wordt door een bevriende huisgenote. Beide vrouwen maakten de afspraak om voor elkaar te zorgen, maar toch apart te leven. De privacy van de woningen is verzekerd, maar toch zijn ze indien nodig op een paar seconden bij elkaar. “Ik wil niet aan mijn huis gebonden zijn en voldoende vrijheid hebben om te gaan en te staan waar ik wil. Deze leuke vorm van samenwonen laat ons allebei toe om vrij, maar toch veilig te leven. Onlangs moest ik na een val geopereerd worden en tweeënhalve maand revalideren. Pas dan merk je hoe kleine dingen zoals de nabijheid van een medebewoonster of de afwezigheid van muren en drempels je leven zoveel comfortabeler maken.”



Architect Jeroen Bellings legt uit hoe het uiteindelijke ontwerp tot stand kwam.


Doorgroeiwoning

Een belangrijk pijnpunt in de vorige woning van Janine was dat er bij het ontwerp en de bouw geen rekening was gehouden met de eventuele nood aan latere aanpassingen. Uiteindelijk maakte dit een renovatie onmogelijk en een verhuis noodzakelijk. Om dit in haar nieuwe woning te vermijden, deed ze een beroep op het Toegankelijkheidsbureau, een vzw die in 1992 werd opgericht om de bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van onder meer woningen te vergroten voor ouderen en mensen met een handicap. Het Toegankelijkheidsbureau richt zich met een breed pakket van advies en dienstverlening tot particuliere bouwers, overheden, beleidsverantwoordelijken, professionelen, bouwbedrijven en tal van andere doelgroepen. “We zijn door Janine gevraagd om haar en de architect te begeleiden bij het functioneel ontwerpen en inrichten van de woning,” vertelt Lieve Houbrechts, adviseur Wonen en Zorg bij het Toegankelijkheidsbureau. “We hebben daarbij niet enkel rekening gehouden met het nu, maar ook met de mogelijke evoluties in de toekomst. Op dit moment heeft Janine nog geen fysieke beperkingen, maar het was aan ons om ervoor te zorgen dat ze niet voor verrassingen komt te staan als dit ooit het geval zou zijn. In de ontwerpfase hebben we samen met de architect bedacht hoe we dit concreet konden invullen, om dan zo tot een detailadvies inzake inrichting, sanitair, enzovoort te komen.”

De woning is uitgerust met tal van voorzieningen die het leven van Janine in de toekomst comfortabel kunnen houden. De badkamer is uitgerust met een inloopdouche, een lavabo op zithoogte en een aangepast toilet. In de bergruimte zijn de wasmachine en de droogkast op een verhoog geplaatst om het gebruik ervan te vergemakkelijken. Voorts zal het voor Janine in de toekomst eventueel mogelijk zijn om de deuren en de rolluiken vanop afstand te openen aan de hand van domotica, waarvan de leidingen nu alvast geplaatst zijn. “Het gaat 'm dikwijls om kleine zaken zoals het verwerken van de sifon in de muur, zodat Janine zittend haar tanden kan poetsen aan haar 'onderrijdbare' lavabo. Het zijn zaken die op het eerste zicht details lijken, maar die voor de levenskwaliteit van erg groot belang (kunnen) zijn. Zorgwoning is in deze een ongelukkig gekozen term, het gaat 'm eerder om een 'doorgroeiwoning': de woning past zich aan aan de bewoner, en niet omgekeerd,” aldus Houbrechts.







Kwalitatieve afwerking

Janines (zorg)woning in Hoepertingen is er één die open en strak, maar tegelijk ook warm en gezellig is. Behalve op functioneel vlak is de woning immers ook op architecturaal vlak een absolute hoogvlieger. “ Aangezien alle functionele aspecten perfect geïntegreerd zijn in het ontwerp, konden we de woning zeer strak afwerken,” licht architect Jeroen Bellings toe. “Functionaliteit en esthetiek gaan in een woning als deze perfect samen. Het plafond is bijvoorbeeld opgebouwd uit preplaten, een verloren bekisting in beton die grote overspanningen en het plaatsen van nieuwe structuurwanden op de verdieping mogelijk maken, maar die door hun strakke uitzicht tegelijkertijd ook een esthetische meerwaarde bieden. De mooie meubels en de goedgekozen kleuraccenten in de woning zorgen dan weer voor de nodige gezelligheid.”

Ook aan de buitenkant ziet de woning er zeer mooi uit. Dit heeft veel te maken met de gevelbekleding, die is opgebouwd uit de Zero-steen van Vandersanden. Dit is een traditioneel gemetselde baksteen die toch een voegloos uitzicht heeft. Op deze manier vermengt de Zero het uitzicht van (moeilijker te plaatsen) gelijmde stenen en het plaatsingsgemak van traditioneel metselwerk. Uit de achttien beschikbare tinten koos Janine een combinatie van donkere aardtinten, wat de woning in combinatie met een driehoekige uitkraging aan de achterkant een levendig en dynamisch karakter geeft.
De Zero werd verwerkt met een kwaliteitsvolle mortel van de firma Cantillana. Om het uniforme uitzicht van de gevelbekleding niet te verstoren, is er gekozen voor de donkere variant. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een strakke, moderne bakstenen gevel. “Ik had nog nooit met de Zero-steen gewerkt, maar na een tijdje zoeken en wennen ontdekten we wel de grote voordelen ervan,” vertelt aannemer Maurice Rubens. “De combinatie van het traditioneel metselen en het verlijmeffect is werkelijk uniek en bevordert het plaatsingsgemak enorm. Een woning als deze afwerken is gezien de specifieke eisen niet eenvoudig, maar ik denk dat het resultaat gezien mag worden.”

Het vrijstaande tuinhuis is eveneens afgewerkt met de Zero-steen. Tussen de twee donkere volumes in bevindt zich een mooie, grotendeels verharde tuin. Deze is bekleed met grijze betonsteenklinkers van Ebema, grote tegels met minimale tussenvoegen die bijzonder weinig onderhoud vereisen. “Ik wilde absoluut een tuin, maar zag het niet zitten om er veel in te werken omdat het voor mij fysiek niet meer haalbaar is,” vertelt Janine. “In mijn vorig huis zat ik met kleine klinkers waartussen het onkruid welig tierde. Nu hoef ik mijn tuin gelukkig amper te onderhouden. De klinkers van Ebema spelen hier een belangrijke rol in. Ze laten weinig tot geen onkruidvorming toe en passen qua design bovendien perfect in het geheel. Door hun ruwe oppervlak kan je er – zelfs bij ijzelvorming – steeds stabiel over verplaatsen. Zoals ik al eerder zei: het lijken misschien details, maar voor mij zijn het zaken die je toelaten om comfortabel door het leven te gaan. Ik hecht er enorm veel belang aan, en hoop velen bij het zien van deze woning van dat belang te kunnen overtuigen.”

Foto's: Studio Dupont (René Dupont)